ره‌شید فه‌تحى خودێ ته‌عالا دبێژیت (ۆمِن كُلِّ شَیْ‌وٍ خَڵقْنَا زَوْجَیْنِ ڵعَڵّكُمْ تَژَكَّرُونَ) الژاریات الایه 49 ژیان ب هه‌بوونا جۆته‌كى ژ هه‌ر تشته‌كى پێكدهێت و هه‌ر ژ ساده‌ترین پێكهاتێن زره‌یێ و هه‌تا پیرۆزترین زینده‌وران كو ئه‌و ژى مه‌زنێ وان مرۆڤه، له‌ورا ژیان بێى هه‌بوونا ژنێ ئه‌سته‌مه و هه‌ر وه‌سا ژى بێى زه‌لامى ژى، چونكو هه‌ردو فاكته‌رن بۆ به‌رده‌وامكرنا نه‌ژادى و ژیانێ. هه‌ر د ڤێ مژارێ ژى دا خودێ ته‌عالا دبێژیت ((ێا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّژِی خَڵقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ، واحِدَه‌ٍ، وخَڵقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وبَپَّ مِنْهُمَا ڕجَالًا كَپِیرًا ونِسَا‌وً) سوره النسا‌و الایه 1. واته ژن پارچه‌كه ژ زه‌لامى بخوه چونكو ئافراندیه ژ هه‌مان لاشێ ئاده‌مى و ئه‌ڤه ژى نه‌كێماسیكرنا وێ یه، به‌لێ ژ بۆ حیكمه‌ته‌كێ خودایێ مه‌زن حه‌زكریه، ئه‌و ژى كو هه‌ردو ژ هه‌مان ده‌روون بن كو ببیته فاكته‌ره‌كێ ب هێز و هه‌رده‌مى بۆ به‌ره‌پێدانا په‌یوه‌ندیا سروشتى و خۆشتڤیاتى د ناڤبه‌را وان دا، چونكو هه‌ر ئێك ژ وان نكاریت بێى نیڤا یێ دى یێ ره‌سه‌ن پێكهاتیێ وى ژیان بكه‌ت، هه‌ردیسا (ته‌ڤیبوون) دلۆڤانیێ ب (پارچا خوه) دى دبه‌ت، ئه‌ڤجا ئه‌ركێ وان مفادیتنه ژ هه‌ڤدو و خۆشیبرن ژ هه‌ڤدو زێده‌بارى ئارمانجێن مه‌زن كو دێ بنه مژارێن مه یێن بهێن. ئه‌و كى یه شوونگرێ ئه‌ردى و شوونگر چ رامان دده‌ت: ـ ئایه‌تا 30 خودێ ته‌عالا دبێژیت (ۆإِژْ قَاڵ رَبُّكَ لِلْمَڵائِكَه‌ِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْچِ خَلِیفَه) سوره البقره. ئاراسته‌كرنا ئافرینه‌رى ته‌عالا بۆ هه‌ردو ره‌گه‌زایه، ب رێیا ئاده‌م (س) ژبه‌ركو ژن پارچه‌كه ژ زه‌لامى به‌لێ ملكه‌چكرن ب خیلافه‌تێ هه‌ر كه‌س ب گۆر شیان و هێزا وى ڤه‌یه و گونجاندنا ئافرینا وى، ئه‌ڤجا زه‌لام بێگومان بارێ گرانتر راكریه سه‌ر شانێ خوه د ڤێ شوونگراتیێ دا. شوونگراتی ب خوه ژى ئاڤه‌دانیكرنا ئه‌ردى یه و كه‌یسا پێكهاتیێن وێ و جوانكرنا ڤێ ژیانێ و مفاوه‌رگرتن هه‌تا دووماهى راده، ب كه‌یسگرتنا هێزێن وى یێن مێشكى و زه‌بله‌كى بۆ بجهئینانا به‌خته‌وه‌ریێ د ڤێ دونیایێ دا و سونه‌تێن خودێ ته‌عالا سه‌رخستینه كو مرۆڤ تێدا به‌رزه نابیت هه‌كه تێدا كاربكه‌ت، هه‌روه‌كو خودێ ته‌عالا دبێژیت (قَاڵ اهْبِگَا مِنْهَا جَمِیعًا بَعْچُكُمْ لِبَعْچٍ عَدُوٌّ فَإِمَّا ێأْتِێنَّكُمْ مِنِّی هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَاێ فَلا ێچِلُّ ۆلا ێشْقَى، ۆمَنْ أَعْرَچَ عَنْ ژِكْڕی فَإِنَّ ڵهُ مَعِیشَه‌ً چَنكًا ۆنَحْشُرُهُ ێوْمَ الْقِێامَه‌ِ أَعْمَى) (124) سوره گه له‌ورا ئه‌و تێكۆشانا زه‌لام دمه‌زێخیت بۆ ئاڤاكرنا شارستانیێ ب هه‌موو بیاڤێن وێ یێن ئاڤه‌كرنێ وئابووری و زانستى ڤه و بۆ دانانا قانوونان و هه‌تا دگه‌هیته داهێنان و ده‌رخستا پێدڤیاتیان… هتد، به‌هرا مه‌زنتر یا وى بوویه، و هه‌كه ئه‌م هزرا خوه د ئه‌هراماتێن مسرێ دا بكه‌ین، دپرسین ئه‌رێ كێ ئه‌ڤ به‌رێن هنده مه‌زن ئیناینه یان داناینه وى جهى و ب ڤێ بلنداهیا هنده بلند؟ ئه‌ڤه ژى ساده‌ترین میناكه، هه‌ر دیسا كى بوویه رووبار شه‌قكرین یان پیشه‌سازیێن مه‌زن ئه‌نجامداین؟ ب ڤى ره‌نگى ژى مێشكێ ژنێ ژى هه‌ر ته‌مه‌تى یێ زه‌لامى یه، به‌لێ هێزا زه‌بله‌كان نه‌وه‌كهه‌ڤن، ئه‌رێ مرۆڤه‌ك یێ په‌ككه‌فتى یان روونشتى ب تنێ دێ كاریت كاره‌كى ئه‌نجامبده‌ت و مێشكێ وى ب كاملانا خوه ڤه‌بیت؟ هه‌لبه‌ت نكاریت وه‌كو مرۆڤێ هه‌ردو (هێز و مه‌ژى) هه‌ین ئه‌نجامبده‌ت. ئه‌ڤجا رۆلێ ژنێ ته‌مه‌ت یێ زه‌لامى نینه، به‌لكو رووبه‌ره‌كێ مه‌زن هه‌یه د ناڤبه‌را وان دا، ب تنێ هه‌كه تشتێ جێواز یانكو شاز نه‌بیت، ئه‌ڤجا یێ كاره‌كى ئه‌نجامبده‌ت، گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ته ده‌ستان ژێ به‌رده‌ت یان ته‌نازولێ ژ مافێ خوه بكه‌ت، ئه‌ڤجا زه‌لامه ئاڤاكارێ شارستانیه‌تا مرۆڤاتیێ د ڤى گه‌ردۆنى دا. ئه‌ڤجا داخوازكارێن یه‌كسانیێ د ناڤبه‌را ژن و زه‌لامى دا نه دادكارن، ل گه‌ل جه‌ختكرنا مه ل سه‌ر مافێ ژنێ یێ شروشتى و یه‌كسانیێ ل گه‌ل. هه‌ر زینده‌وه‌ره‌ك هاتیه ئافراندن بۆ ئه‌ركێ وى یێ ده‌ستنیشانكرى خودێ ته‌عالا د پرتووكا خوه یا پیرۆز دا دبێژیت (ۆخَڵقَ كُڵّ شَیْ‌وٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیرًا) سوره الفرقان 2 بسم الله الرحمن (الَّژِی خَڵقَ فَسَوَّى ۆالَّژِی قَدَّرَ فَهَدَى3) سوره الاعلى مه دیاركر كو ئه‌ركێ زه‌لامى د ئاڤاكرنا شارستانیه‌تا مرۆڤاتیێ ددا بپتربوو ژ ئه‌ركێ ژنێ زێده‌بارى هنده‌ك ژ ئه‌ركێن دیتر ژى وه‌كو برێڤه‌برنا ده‌ستهه‌لاتێ و به‌رگریكرن ژ وه‌لاتان و ده‌ستكه‌فتان وه‌كوو شه‌ڕان و رێتنا خوینا خوه ب ره‌نگه‌كى ناهێته هه‌ڤبه‌ریكرن و پشكداریا ژنێ، چونكو د ڤان هه‌مى تێكۆشان و قوربانیدانان دا به‌هرا زه‌لامى و ده‌ستهه‌لاتا وى مه‌زنتر بوو ژ یێ ژنى ب حوكمێ راستیێ و ژیوارى و ئه‌و یێ هاتیه ئافراندن بۆ بجهئینانا ڤى رۆلى د ژیانێ دا، به‌لێ رۆلێ ژنێ یێ گونجاى بوو ب ئافرینا وێ و شیانێن وێ یێن جه‌سته‌یى سه‌ره‌راى هنده‌ك كێماسیان به‌لێ یا پیرۆز بوو ژبۆ ته‌مامكرنا رێره‌وا ژیانێ و به‌خشكرنا زه‌لامى ب هه‌ر تشتێ كار و ژیانا وى پێدڤى بكه‌ت د په‌روه‌رده‌كرنا زارۆیان دا و كارێن مالێ چونكو زه‌لام نكاریت بجهبینیت، ژبه‌ر كو په‌روه‌رده‌كرنا زارۆیان دهێته هه‌ژمارتن وه‌كو یێ فه‌رتر و ئارمانجا نموونه‌یى بۆ بخودانكرنا به‌ره‌بابان و به‌خشكرنا جڤاكى ب زه‌لامێن دروست و ب هێز، چونكو زه‌لامێ ساخله‌م د هه‌مبێزا ژنا نموونى و چاك دا به‌رهه‌مدئێت. دبیته زه‌لامێ ب هێز دكاریت به‌رگریێ ژ وه‌لاتى بكه‌ت و ئاڤه‌دان بكه‌ت، ژبه‌ر كو راكرنا زارۆى ل ده‌مێ هه‌ڤگیانیێ و بخوانكرنا وى ب شیرى و هژاندنا لاندكا وى حیكمه‌ته‌كا زۆرا مه‌زنه و ساخله‌ته‌كا هه‌میشه‌یى یه، چونكو ژنه سه‌ركرده‌یان به‌رهه‌ڤدكه‌ن و مه‌زنان ده‌ستهه‌لاتیێ ل جیهانێ دكه‌ن. په‌روه‌رده‌كرنا ژنێ بۆ زارۆى د هه‌مبیزا خوه دا و تشتێ د ناخێ وى دا دچینیت ژ چاكى و ساخله‌تێن چاك و قه‌نج و به‌رهه‌مێ ژێ دهێته دى ژ ڤێ په‌روه‌رده‌كرنا ساخله‌م ژ به‌رهه‌ڤكرنا زارۆى و تێرى چاڤدێرى و دلۆڤانی به‌ره‌ڤاژى وێ ژنێ یه یا كو زارۆیێ خوه فرێدكه‌ته داینگه‌هان و باخچان و بێبه‌هر دكه‌تژ چاڤدێرى و سه‌خبیریێ و دلینیێ، وى ده‌مى دێ ڤێ په‌روه‌ردێ گه‌شه‌كرنه‌كا نه‌رێنى هه‌بیت د لایه‌نێ ره‌فتارێ و خوه زانستى ژى دا. له‌ورا هه‌ر زینده‌وه‌ره‌ك هاتیه ئافراندن بۆ ئه‌ركه‌كێ تایبه‌ت هاتیه ملكه‌چ كرن و خودێ به‌هره‌یا به‌رده‌وامیێ دایێ د ڤى ئه‌ركى دا، ئه‌وژى هیدایه‌ته واته تاریاتی بۆ رۆهنكریه، نۆشدار بۆ نۆشداریێ و ئه‌ندازیار و مامۆستا و داتراش و په‌یكه‌رساز و ئاستگه‌ر هه‌ر ئێك بۆ ئه‌ركێ خوه، ئه‌ڤ هه‌مى پیشه‌یه ژبۆ ته‌مامكرنا ژیانێ و گرێدان د ناڤبه‌را پێدڤیێن وێ دا و ناكۆكى نینه كو ژن ب كریارێن زه‌لامى راببیت بێى كو ئه‌ركێ خوه یێ سه‌ره‌كى بجه بهێلیت، چونكو ئه‌نجامدانا ڤى ئه‌ركى رامانا وێ ئێكێ ناده‌ت كو ب رۆلێ زه‌لامى رابوویه و رۆلێ خوه یێ سه‌ره‌كى هێلایه، ژبه‌ر كو هه‌ر خه‌له‌له‌ك د كارمه‌ندیا زینده‌وره‌كى دا بهێته پێش دێ باندۆره‌كا نه‌رینى هه‌بیت، خوه هه‌كه بهێته كرن ژى هه‌تا راده‌كى، خودێ ته‌عالا گوهه‌كێ مرۆڤى دا ل جهێ چاڤێ مرۆڤى چێكه‌ت، یان دفنێ و جهه‌كێ دى. ئه‌ڤه ژى پێشێلكرنه و ناكۆك و ژیوارى یه چونكو خودێ ته‌عالا گۆتیه (ڵقَدْ خَڵقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ) سوره التین الایه 4. و/ ئه‌ڤرۆ
دوا نوێکردنەوە: 2019-11-30 00:00:00 - سەرچاوە: ئه‌ڤرۆ نيوز