شەفەق نیوز/ ئیبراهیم رەئیسی کە لەوەر وەخوارکەفتن هەلیکۆپتەرەگەی لە پارێزگای ئازەربایجان خوەرهەڵات گیانی لەدەسدا، لەوەر سەختی کەشوهەوا، وەگورەی ئەوەگ دەسەڵاتدارەیل ئیران ئاشکرا کردنە، وە کوڕ ڕاستەقینەی رژیم ئیران لەدویای شووڕش 1979 دانریەێد، وەرجە ئەوەگ بەرزەو بوود ئەرا پۆست یەکەمین سەرۆکایەتی لە ساڵ 2021.
رخ کۆتایی هاتن رەئیسی لەوە نییە کە یەکەمین سەرۆک کۆمار ئیرانە کە لە رویداویگ ئاسمانی وەیجویرە گیانی لەدەس داگە، وەلێ لەوەس کە فرە لە مەزەنەیل خوەرئاوایی و تەنانەت ئیرانییەیلیش چەوەڕی ئەوە بوین کە ئامادە بکریەێد ئەرا وەرگردن پایەی ریبەر باڵای کۆمار ئیسلامی، جینشین ئایەتوڵڵا خامنەیی کە لە چەن ساڵ گوزەشتە تویش گیچەڵ تەندروسی بویە.
وەرگردن ئیجویر بەرزترین پۆست کۆمار ئیسلامی ئیران وەو واتەس کە ئیبراهیم رەئیسی دڵنیایی فرەیگ وە ئۆرگان و دەزگایل حکومەتی ئیران بەهرەمەنە و وازکردن رییگ لەنوای ئەرا ئی پۆستە وە مانای ئەوە تیەێد کە خامنەئی بەرەکەت وەپی وەخشێد و پیاگەیش وەخود شیوە بەهرەمەنە لە دڵنیایی سوپای پاسداران ئیران و ئەو دەسەڵاتە ئایینیەیلە کە هانە شار قوم.
ئەراوە، هاتێ کوشیان ئیبراهیم رەئیسی ئی تەکبیرە تا ئیسە بشیونێد، هەرچەن چەودیاریکەرەیل مەزەنە کەن کە پیکهاتەی دەسەڵات ئیران ری بیەێد ئەو بۆشایی لەناکاوە کە لە سەرۆکایەتی کۆمار دەرچوود لە ری دامودەزگایل حکومەتەو پڕەو بوود.
جی باسە کە ئی رویداوە سێیەم رویداوە وەیجویرە لە میژوو هاوچەرخ ئیران، دویای ئەوەگ هەلیکۆپتەریگ هەڵگر ئەبولحەسەن بەنیسەدر، سەرۆک وەرین کۆمار ئیران لە ماوەی هەشتایل سەدەی گوزەشتە وەگەرد هەلیکۆپتەریگ ترەک لە نزیک سنوور وەرد عراق دان لەیەک، کە لە مەرگ قورتار بوی، ئیجا هەلیکۆپتەر ئەحمەدی نژاد سەرۆک وەرین ئیران لە ساڵ 2013، کەفتە وەر رویداویگ، ئەویش لە مەرگ قورتار بوی.
وەگەرد دەسەلاداریە کوڵەگەی، چەودیاریکەرەیل توومار کەن کە ئیبراهیم رەئیسی ڕەئیسی لە مەرجیگ نائاسایی سەرکردایەتی وڵاتەگەی کردگە، لەوانە دەسکردن جەنگ ڕووسیا و ئۆکرانیا و کاردانەوەی گەورەی ئیران و هەرێمی، بیجگە لە جەنگ ئازەربایجان- ئەرمەنستان، بیجگە لە دووارە دەسکردن وە دانوسەنین ئەتۆمی لە ڤییەنا لە مانگ نیسان 2021. ئەمریکا دویای گلەوخواردن ئەمریکا کە لە ساڵ 2018، وە بڕیار دۆناڵد ترەمپ، سەرۆک وەرین ئەمریکا، بڕیار دەسکیشان لە دانوسەنین دا.
هاتێ مەترسیدارترینیان جەنگ ئیسرائیل بوود لە غەززە، و هاتن ئیران بۆ یەکەمجار لە میژوو نووی، ئەرا جەنگ سەربازی رویوەڕوی وەرد ئیسرائیل، لە شەو 13ی نیسان گوزەشتە.
چەودیاریکەرەیل لەبان گرنگی کەسایەتی رەئیسی هاوڕان، چوینکە لە پاچینەیل رێبەرایەتی دادوەری، خزمەتگوزاری و سیاسی لە ئیران هاتە بان، یەیش ری ئەرای خوەشکرد، ببجگە لە بەرکەتکردن ریبەر باڵا، ئەرا سەرکەفتن لە پۆست سەرۆکایەتیی کۆمار ئیسلامیی ئیران.
ئیبراهیم رەئیسی لە 14ی کانون یەکەم ساڵی 1960 لە شار مەشهەد لەداڵگبویڵ، لە ساڵ 1980 جویر داواکار گشتی شار کەرەج دەسنیشان کریا، ئیجا جویر داواکار گشتی لەو شارە لە ساڵ 1985 پۆست جیگر داواکاری گشتی لە تەهران وەرگرد، ئنجا داواکار گشتی تەهران لە ناوەین ساڵەیل 1989 تا 1994.
بیجگە لەویەش رەئیسی تا ساڵی2004 پۆست سەرۆک بەش وەشکین گشتی وەدەسیەو بویە، لەورا ئەرک چەودیاریکردن کار دامودەزگایل حکومەت و دڵنیابوین لە پابەندبوینیان وە یاسایل داشتیە، و لە ساڵ 2014 وە شاگرد یەکەم سەرۆک دەزگای داد و ئیجا دادستان گشتی ئیران دەسنیشان کریا و لەورا وەدویاچگن ئەرا باوەتەیل گەندەڵی و تاوانکاری کردگە.
ئەو بازدان گەورەیلە لە بەرزەوبوین رەئیسی وە دەسەوکاربوین لە پۆست سەرۆکایەتیی ریخریاگ “ئاستان قودس رەزەوی” لە ساڵ 2016، کە وە یەکیگ لەو دامودەزگا ئایینی و ئابوورییە گەپەیلە دانریەێد کە ملیارەها دۆلار وەڕیەو بەێد و بەشداری لە چالاکییە ئابوورییە جویراجویرەیل کەێد کە کان و کارگە و کۆمپانیایل نەفت و گاز ها ژیر دەسی.
ئیبراهیم رەئیسی ئەرای توومار کریەێد کە بەشداری کردگە لە رەسین وە پیشکەفتنیگ سیاسی گرنگ لە پەیوەندییەیلی وەرد سعودیە کە هاوسای برای ڕکابەرە، دویای بڕیگ دانوسەنین نهێنی وە سەرپەرشتی عراق، ئیجا رەسیە لویتکە لە گردەوبوین ئاشتەوایی میژوویی لە پەکین وە سەرپەرشتی چین لە مانگ ئازار 2023، کە لە ئەنجامی رەوشەگە ئارامەو بوی.
دەسکەفتیگ ترەک هەس کە وە ئاسانی بوودە شانازیی ئیبراهیم رەئیسی، ئەویش سەردانە ناوازەگەیە لە مانگ یەک ساڵی گوزەشتە ئەرا مۆسکۆ، کە "خاڵیگ وەرچەرخان" لە پەیوەندییەیل ناوەین رووسیا و ئیران دروس کریا.
بڕیار بوی لە کۆتایی ئی مانگە رەئیسی سەردان بەغدا و هەولێر بکەێد، لە سەردانیگ کە هەردوگ وڵات چەوەڕیی کەن ئەرا ئامادەکردن چەن ڕێککەفتن و لەیەکفامستنیگ.
بیجگە لەوەیش سیستم ئیدارەی حکومەت لە ئیران، وەگورەی مادەی 131 دەستوور، دیاری کریاس کە لە ئەگەر مردن سەرۆک کۆمارر ئەو پۆستە وە شیوەیگ وەختانە دریەێدە جیگر یەکەم سەرۆک کۆمار، وە ڕەزامەنی رببەر باڵای کۆمار، وەو مەرجە کە لە ماوەی 50 رووژ هەڵوژاردن نوویگ ئەرا دیاریکردن سەرۆک نوو ئەنجام بیریەێد، واتە کە ئیرنگە محەمەد موخبەر (68 ساڵ) وەشیوەیگ وەختانە ئەو پۆستە وەرگرێد.