شەفەق نیوز/ گۆڤار "فۆربس" ئەمریکی راگەیان کە رەخنە و ترس لە چەکدارکردن هیز پیشمەرگە بی بنەماس، دووپاتیش کرد کە بویین پیشمەرگەی چەکدار توەنێد سوودی ئەرا عراق بڕەنسێد، کە خاوەندارێتی چەک خاستر ئاسایشی وڵات بەرزەو کەێد لەجیای ئەوەگ بشیونێد.
دویای ئەوەگ راپۆرتە ئەمریکییەگە کە ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کرد باس لێدوان وەرپرسەیل عراق کرد لەباوەت دژایەتیکردنیان وەرد ئەو چەکەیلە لەوەردەس پیشمەرگە، وەتایبەتی دویای ئەوەگ ئەمریکا پارچە تووپەیلی دادە پیشمەرگە، وتیش؛ رەخنەی لەو جویرە، لەباوت هەڵگردن ئامێر سەربازی لەلایەن پیشمەرگەوە دەرچگە کە میژووەگەی چوودەو ئەرا سەردەم سۆڤیەت، و رخنە زیایچگەیل بی بنەمان.
راپۆرتەگە لێدوان سەرۆک هەرێم کوردستان، نێچیروان بارزانی، لە ناو مەراسیم دەرچگن ئەفسەرەیل پیشمەرگە لە 17ی ئۆکتۆبەر وەهویر هاورد، کە لەناوی وت: “پیشمەرگە مەترسی دروس نیەکەێد، پسشمەرگە وەرگریکاری عراق و کوردستان و مرۆڤایەتیە”، وتیش: ناوچەگە چەوەڕی ئەوە کەێد کە “عراق ئەرکەیل خوەی جیوەجی بکەێد کە یاسا پشتگیریکردن و چەکدارکردن پیشمەرگەس”، چوینکە ئی هیزە بەشیگە لە وەرگرییەیل عراق.
لە راپۆرتەگە باس ئەوە کرد کە سەرۆک هەرێم ئی هەڵوێستیە دویای رەخنەی بەشیگ لایەن لە گواستنەوەی هۆڤیتزەر 105 ملم ئێم 119 لەلایەن واشنتۆنەو ئەرا پێشمەرگە لە مانگ ئاب ساڵ گوزەشتە هات، و دەرکردن پۆستەیل کە داوای دەسناین وەبانیان وەلایەن بەغدادەو کەن، لەناویان لەلایەن محمد حەلبوسی، سەرۆک وەرین پەرلەمان عراقەو، کە داوا کرد ئەو چەکەیلە تەنیا ئەرا سوپای عراق سنووردار بکریەن.
لە درویژەی راپۆرتەگە هات کە “خاڵیگ سەرەکی کە رەخنەییلیگ هەکاتی حەلبوسی کەن، پشتگوووش خەن ئەوەسە کە پیشمەرگەی چەکدار خاستر توەنێد ئاسایش عراق بەرز بکەێد لەجیای ئەوەگ بخەێدەی ژیر پرسیار”، و هاوردە یاد کە دە ساڵ رەد بویە لەوەختیگ داعش پەلامار باکوور عراق داگە دویای هەڵوەشیان سوپای عراق، و ئەوەی کە ئەگەر پیشمەرگە نەویاتاد، وەنە داعش هەکاتی موسڵ رەسیە کەرکوک و کێڵگە نەفتیەیل و گشت ناوچە دابڕیایەیل دەورگردی.
لە راپۆرتەگە باس ئەوە کرد کە ئەمریکا لە مانگ ئاب 2014 دەس وە هەڵمەتە ئاسمانیەیلی وەبان داعش کرد هەناێ تیرۆریستەیل پەلامار هەرێم کوردستان دان، وتیش: لە ژیر رووشنایی ئەو مشتومڕەیلە لەبان تووپخانەیل هۆڤیتزەر، تا رادەیگ هەنەکیە کە یەکەم پەلامار ئاسمانی ئەمریکا وەبان داعش لە دەیشت هەولێر بوی، لە وەختیگ فڕۆکەیل ئێف ئەی 18ی ئەمریکا کە مەزەنە کریەێد سوپای عراق لە کیشانەوەی لە موسڵ هیشتەی جی، کە هیش داعش دەس وەبانیان بنەێد و تەقەلای وەکارهاوردنیان وەبان ناوچەگە بەێد.
لە راپۆرتەگە هاتیە، پێشمەرگە وەدەس کەمی چەکی قورسەو ناڵیاد ئەرا وەرگریکردن لە خاکەگەی لە دژ داعش، کە دویاجار هیزەیل پیشمەرگە تانک تی 55 سۆڤیەتی کوینە وەکار هاورد کە لە ساڵی 2003 لە جیماگەیل هیزەیل سەدام حسێن کەفتە دەسی.
راپۆرتەگە وتیش: هیزی پیشمەرگە رۆڵیگ گرنگ داشت، وە پاڵپشتی یەکلاییکردن هیزەیل هاوپەیمانی وە سەرکردایەتی ئەمریکا، ئەرا سەرکەفتن ئەرا عراق وەبان "خەلافەت داعش"، وتیش؛ سەرکردایەتی کورد دەسخوەشی لە هاریکاری ناوەینیان کرد سوپای عێراق و پێشمەرگە لە ساڵ 2016 لە سەرەتای جەنگ موسڵ و وە "میژوویی" باسی کرد.
لە وەختیگ لە راپۆرتەگە باس لە ڕیفراندۆم سەروەخوەیی کوردستان کریا، کە لەلایەن کوردەو رێکخریا، هەمیش پەیمان سەرکردەیل کورد ئەرا وەردەوامیدان وە هاوکارییەیلی دژ داعش وەگەرد سوپای عراق، تەنانەت ئەگەر هەرێم کوردستانیش لە عراق جیا بوودەو، و ئەو گام زبر بەغدا وەبان هەرێم، راپۆرتەگە باس لە یەکیگ لەو رویداوە بەدەیلە کرد کە لەو وەختە بوین، کە هیز پیشمەرگە تانکیگ ویران کرد کە لەلایەن میلیشیایل سەر وە ئیران لە دژ ئەوان وەکار هاوریا، کە هیشت کۆمپانیای بەرهەمهاوردن تانکەیل، جەنەڕاڵ داینامیک، پشتگیری تەکنیک چارەنویسساز لە عراق بکیشێدەو، کە تا ماوەی کوڵیگ هاز تەقەی سوپای عراق لاواز کرد.
راپۆرتەگە وە نموونەیگ پووڕیاگ ئەو رخەیلە زانیە وەبان ئاسایش عراق لە ئەنجام ریدان وە بڕیگ گروپ ئەرا وەکارهاوردن چەک قورس، جویر دەسنیشانیگ ئەرا هیزەیل حەشد شەعبی کە خاوەن جبەخانەیگ فرە گەورەتر لە پیشمەرگە بوین، لەوانەیش فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەک کروز، و تەنانەت موشەک بالیستیکی مەودا کوڵ.
لەلاییگ ترەک لە راپۆرتەگە هاتیە، پیشمەرگە وەردەوامە لە هاوکاریی وەرد سوپای عراق دژ داعش لە ناوچە کێشەلەسەرەیل، کە لە ساڵ 2017ەو کار ئەرە پڕەوکردن بۆشاییە ئەمنییەیل وەردەوامە، کە جیماگەیل داعش چەن جاریگ وەکاری هاوردنە.
لە راپۆرتەگە وتیش ئەو جویرە هاوکارییە نموونەیگ ترەک ئەوە خەێدە روی کە چوین پێشمەرگە فاکتەریگە ئەرا ئارامی عراق و بەشدارە لە ئاسایشی.
لە راپۆرتەگە دیاری کەێد کە پیشمەرگە کە لە چوارچیوەی لیوا هاوبەشەیل وەرد سوپای عراق دژ داعش لە ناوچە کێشەلەسەرەیل کار کەێد، بایەسە دەسی بڕەسێدە بەشیگ لە پیشکەفتیترین ئامرازەیل کە سوپای عراق دیرێد، جویر تانک و تووپخانە.
لە راپۆرتەگە باس ئەو تەقەلایلە کریا کە عراق خەریکیکۆتایی هاوردنە وە ڕێککەفتنیگ وەگەرد فەرەنسا ئەرا دابینکردن تووپخانەیل هۆڤیتزەری ئەرا هیز پیشمەرگە، کە ەە چەکیگ پیشکەفتیتر و قایمتر لە گشت چشتیگ دانریەێد کە ئیسە لە جبەخانەی پیشمەرگەس.
راپۆرتەگە دیاری کەێد کە نەبایەس بەغدا دژایەتی بکەێد یا ریگری لە دابینکردن فڕۆکەی بێفڕۆکەوان یا هەر ئامێریگ ترەک بکات کە توانای هیزە کوردییەیل لە دژ داعش بەرز بکەێد و ئاسایش ناوچەگە لە وەرانوەر هەڕەشەیلیک جویر فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەک بەرزەو بکەێد، کە هاتێ ئەرا نموونە کێڵگەی غازی کۆرمۆر بکەنە ئامانج.
وتیش؛ ئەگەر عراق نەتوانێد یان نیەخوازێد دەسمیەتی پیشمەرگە بەێد ئەرا وەرگریکردن لە ژیرخانی وزە، یا ئەو چەکەیلە کە گرنگن بەێدە کوردستان تا خوەیان ئەو کارە بکەن، خو نەبایەس ریگری لە خەڵکیگ ترەک بکەێد.
لەکۆتایی ڕاپۆرتەگە هات کە ئامادەیی ئەمریکا ئەرا هاوکاریکردن شەفافیەتیگ تەواو لەباوەت ئەو چەکەیلە کە ئەرا هەولێر دابین کەێد، نەبایەس هویچ دەسپیچگیگ ئەرا بەغدا لە وسانن گواستنەوەی چەک لە بانان کە گرنگە ئەرا نواگیریکردن هەڕەشە تایبەتەیل نەیاشتوود، وتیش؛ تووپەیل ئێم 119 ریسگایل بازیەگە ئاڵشت نیەکەن، هەر ئەراوە بایەسە وەرق5 و سیاسەتمەدارەیل عراق لەجیای ئیدانەکردن ئەو کلکردنە، بزانن کە پیشمەرگەیگ خاس چەکدار بوود، دژوە بەرژەوەنی نیشتمانی نییە، بەڵکم کەفێدە گەوهەر ئەو بەرژەوەنیەیلە.
ئەرڵگەردان ئاژانس شەفەق نیوز