شەفەق نیوز/ راپۆرتیگ ئەوروپی دەرخستیە کە ئەو هەڵوژاردن هەرێم کوردستان، کاریگەریی گرنگ لەبان بانان ناوچەگە و سیاسەت فراوانتر ئەمریکا لە ناوچەگە دیرێد، یەیش نشانەس ئەرا ئەوە کە ڕێکخستن هەڵوژاردن خوەی لە ناوەین نائارامی ناوچەیی و ئەگەرەیل جەنگ فراوان، بەڵام ڕەنگدانەوەی خواست ژیان ئاسایی و سەقامگیری لەلای کورد، بیجگە لە خواست خوەیان ئەرا دویرکەفتن لە دوژمنایەتی هەرێمی کە لە بەرزەوبوینە.
راپۆرتیگ ماڵپەڕ “ئۆرسیا بولیتین” ئەوروپی، کە لەلایەن ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردان کریاس، بڕیگ تەمە پیشکەش وە ئەمریکا کرد ئەرا رەفتارکردن وەرد ئاستەنگەیل سیاسەت ئەمریکا لە هەرێم و ناوچەگە زەگشتی و ئاشکرا کرد کە واشنتۆن پەیوەندییگ خاس وەگەرد کورد بیاشتوود، بایەسە کار کردەیی وەجی باێێد لە ئاسانکاریکردن گفتوگۆ لە ناوەین لایەنە کوردییەیل ئەرا دروسکردن حکومەتیگ کاریگەر.
لە راپۆرتەگە هاتیە، "توانای هەرێم ئەرا دروسکردن حکومەتیگ سەقامگیر، نەک تەنیا ئەرا حوکمڕانیەگەی، بەڵکم ئەرا بەرژەوەنییە ستراتیژییە فراوانەیل ئەمریکا لە عراق و ناوچەی خوەرهەڵات ناوڕاس، گرنگییگ ئەوپەڕی نشان دەێد".
هەرچەن لە راپۆرتەگە دەرکەفتیە کە هاتێ بەشیگ لە بڕیاردەرەیل واشنتۆن مەیل داشتوون ئەرا نووڕین وە سیاسەت ناوخۆی هەرێم کوردستان جویر نیگەرانییگ لاوەکی، وەتایبەتی لە رووشنایی قەیران ناوەین ئیسرائیل و ئیرانر بەڵام باس ئەوە کرد کە ئەمەریکا بایەسە بەهای ستراتیژی وەجی بارێد ئەرا دەسمیەتیدان کورد، و فامستن لە هەرێم کوردستان لە چوارچیوەی مێژوویی فراوانتر پەیوەندییەیل ئەمریکا و کورد و ئەو دەسکەفتە هاوبەشەیلە کە لە ری ئی هاوبەشیییەو وەدەس کەفتن و توەنن وەردەوام بوون لە گەشەکردن.”
لە وەختیگ لە راپۆرتەگە دەسنیشان کرد کە ناوچەگە قەوارەیگ حکومی خاوەن سەروەر و سەروەخوەیی نییە، بەڵام باس بەو پەیوەندییە تایبەتە کریاس کە لە ساڵەیل نەوەتەیلەو وەرد ئەمریکادا بویە، کە لە بڕیگ لایەندا هاوتەریب پەیوەندی ناوەین ئەمریکا و تایوان باسی کردگە، هەرچەن وە قەوارەیگ بویچگتر و وە پابەندبوینیگ کەمتر فەرمی.
راپۆرتە ئەوروپییەگە وتیش: لە کۆتایی جەنگ یەکەم کەنداوەو واشنتۆن زامن ئاسایش کورد بویە لە عراق، و کوردیش ڕۆڵ یەکلاییکردن داشتیە لە رمانن سەدام حسێن، و لە پرۆسەی سیاسی دویای 2003 ، و بەشدار بوی لە گەشەسەنین سیستەم سیاسی و ئەمنی لە عراق، بەڵام لە کوردستان نیگەرانی پەرەسەنیە لەوە کە ئەمریکا جویر جاران پابەند نییە وە پەیوەندی لەگەڵ ناوچەگە لە دویای ڕیفراندۆم سەروەخوەیی لە ساڵ 2017 و دویای ریفراندۆم ناوچەگە کەوتە وەر پەلامار ئیران و "بریکارەیل" عراقیی، لە وەختیگ ناوچەی دەسوەردان ئیران و تورکیا زیای کرد.
راپۆرتەگە وتیش: وە هاوکاریکردن پرۆسەی دروسکردن حکومەت هەرێم، ئەمریکا وەی شیوە پابەندبوینی ئەرا هاوبەشیکردن وەرد کورد و قایمکردن سەقامگیریی ناوچەگە وەبی هویچ خەرجیگ لەڕوی سەرچەوە یا ژیانی ئەمریکا نووەو کەێد.
لە راپۆرتەگە باس ئەوەیش کریا کە ئیران و هیزە وە وەکالەتەیلی لە ری تێکەڵاوی جەنگ یاسایی و زوورهاوردن ئابووری و دارایی و چەوهەشارەی سیاسییەو تەقەلا دا بناغە ئابوورییەیل هەرێم کوردستان بشیونێد و داینامیکی سیاسی ناوخۆی هەرێم کوردستان کۆنترۆڵ بکەێد، لەوانەیش وە دووارە داناین یاسای هەڵوژاردن لە هەرێم، کە بەشداری کرد لە بەرزکردن گرژییەیل ناوخۆ لە هەرێم و تونەوکردن گرژییە ناوخۆییەیل و ئاسان نییە هەر لایەنیگ زۆرینە وەدەسی بکەفێد.
لە وەختیگ بویین سەربازی ئەمریکا لە عراق کەفێدە روی دوژمنایەتی زیاتر، هەرێمی کوردستان جویر هاوپەیمانیگ چەسپیای مەنیەسەو، کە نشانەس ئەرا ئەوە کە هەرچەن ئەوەی ئەمریکا و عراق رەزامەنی دانە لەبان کیشانەوەی فرەی هیزەیا ئەمریکا تا ساڵ 2026، بەڵام مەزەنە کریەێد فڕۆکەخانەی هەریر لە کوردستان مینێدەو دویای ئی وادە بنکەیگ سەرەکی ئەرا هیزەیا ئەمریکا لە کوردستان بوود.
دویای ئەوەگ راپۆرتەگە باس "گرنگی ستراتیژی کوردستان" کرد، کە ئاشکراترەو بویە، باس ئەوە ەوە کرد، لە ماوەی دوو دەیەی گوزەشتە، هەرێم رۆڵیگ گرنگ داشت لە جەنگ تیرۆر لە عراق و ناوچەگە، و هەرێم دووپات لە رۆڵ خوەی کردیە جویر ناوەندیگ لۆجستیکی گرنگ ئەرا ئەرک هیزەیل ئەمریکا لە سوریا، کە داعش هیمام هەڕەشەیگ راسیانە دووارەو کەێد.
وەگورەی راپۆرتەگە، نوێنەرایەتی ئەمەریکا لە سوریا هەمیش چەودیاریکردن و کار ئەرا کۆنتڕۆڵکردن تەقەلا فراوانخوازییەیل ئیران و رووسیا کەێد، کە تا رادەی فرەیگ سەقامگیری و پشتیوانی هەرێم کوردستان خوازێد.
دوبای ئەوەگ راپۆرتەگە باس زوورهاوردن ئیران و بریکارەیلی وەبان کورد کرد، لە ری پەلاماردان وە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەک وەبان ئامانجە کوردییەیل، لەوانەیش شوینەیل وزە، راپۆرتەگە وتیە کە کەرت وزە لە کوردستان فرە گرنگە ئەرا رەسین وە سەروەخوەیی عراق لەو چینە لە دابینکردن وزە و کارەبا، وتیش: لەبان گشت ئی زوورەیلە، لایەن کورد هەمیشە بەرەنگاری پشتیوانی یا دەنگدان بوی ئەرا دەرکردن هیزەیل ئەمریکی لە عراق، چ لە ساڵ 2020 یا لەی دواییە لە مانگ شوبات ئمساڵ.
ئەراوە لە راپۆرتەگە داوا لە ئەمریکا کرد پاڵپشتی دروسکردن حکومەتیگ بکەێد کە جەماوەرییگ فراوان بیاشتوود لە هەرێم کوردستان، کە هاوکاری کەێد لە رەفتارکردن وەرد بەغدا، ز دڵنیایی لە توانای هەرێم ئەرا نواگیریکردن زوورەیل دەرەکی هەناێ مقیەتی لە سەروەخوەیی خوەی بکەێد.
لە راپۆرتەگە هوشداری دریاس لە تەقەلایل یەکێتی نیشتمانی کوردستان ئەرا وەدەسهاوردن پشک یەکسان لە دەسەڵات لە دامودەزگایل هەرێم، هەرچەن پشک ئەو دەنگویلە کە کەفتیەسە کەسی کەمەو بویە و زیایبوین پشتبەسینی وە ئیان و ئەو هیزە کاریگەرەیلە کە ئیران پشتیوانییان کەێد لە عراق، وتیش: ئی داینامیکییە رخداری ئاڵشتبوین یەکێتی دروس کەێد کە بوودە ئامرازیگ وەدەس ئیران ئەرا شیوانن سەقامگیری هەرێم کوردستان و قویلەوکردن دابەشکارییە ناوخۆییەیل و هاتێ بوودە مدوو دەسوەردان زیاتر تورکیا".
ئەراوە لە راپۆرتەگە نووڕێد کە ناوەدگیریی ئەمریکی بایەسە بکەفێدە فتراق گاڵداین یەکێتی تا پشت وە چەوەڕیکردنیگ راسیانە بوەسێد، و دڵنیابوود لە مەنین پارت دیموکرات کوردستان لە بیرۆکەی فراوانکردن بنکەی دەسەڵاتی حکومەت نەرم و نیان، و هاوبەشی لە بەشیگ لایەن ترەک قبوڵ، وە تایبەت یەکێتی، لە چوارچیوەی دامودەزگایل دەسەڵاتداری.
لەکۆتایی ڕاپۆرتەگە هاتیە کە،لەوەر رووشنایی پەرەسەنین گیژاوی هەرێمی و داوەزیان دووسایەتی وەرانوەر ئەمریکا لە ناوچەگە وەگشتی، گرنگە هەرێم کوردستان جویر پەناگەیگ ئارام و سەقامگیر بمینێد و دویر بکەفێد لە ئاڵشتبوینی ئەرا مەیدانیگ جەنگ سیاسی ئەرا هیزەیل هەرێمی، هەر لەوەر یەیش لە راپۆرتەگە هاتیە کە بایەسە ریگری لە دەسوەردان ئیران و تورکیا بکریەێد.
لەباوەت باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغدا، ڕاپۆرتەگە دەرخستیە کە بایەسە رۆڵیگ کارا بیاشتوود لە ناوەندگیری لە پرۆسەی دروسکردن حکومەت هەرێم، وەگەرد گرنگی پشتیوانی و بەشداریکردن لە ئاستە باڵایل حکومەت ئەمریکا، لەناویان وەرپرسەیل باڵای وەزارەت دەیشت لە واشنتۆن و کۆشک چەرمگ و تیم خوەرهەڵات ناوڕاس ئەنجومەن ئاسایش نیشتمانی.
لە کۆتایی راپۆرتەگە دیاری کەێد کە تا ڕی پرۆسە بڕەسێدە ئەنجام، بایەسە سەرکردەیل کورد بەهای ستراتیژی مقیەتیکردن پەیوەندیی پتەو وەرد ئەمەریکا بفامن و خوەیان لە رخداری خستن وەناو رخداری دویر بگرن.
لەباوەت واشنتۆن لە ڕاپۆرتەگە باس ئەوە کریا کە دەرفەت خەرجیگ کەم و دەسکەفت گەورە هەس لە ری پتەوکردن پەیوەندییە دووانیەیل ئی چینە، کە وە نا ئاشکرایی تایبەتمەنە، یەیش پەیامیگ کل کەێد ئەرا لایەنە هەرێمییەیل، چ لە بەغدا یا لە دەیشت ئەو وڵاتە، کە ئەمریکا پابەند مینێد وە پەیوەندییە جیاجیایلی وەگەرد کورد و ری نیەێد هەرێم کوردستان لاواز بوود.