هەواڵی کوردستان ئێستا

شیکردنەوەی دۆخی سیاسەتی ئەمنی لە کاتێکی وەها هەستیاردا پێویستی بە سەیرکردنی گشتگیرە لەو بارودۆخە جیۆپۆلەتیکیانەی کە ئەمڕۆ زاڵن. لەم ڕوانگەیەوە پێدەچێت ڕوون بێت کە جیهان زیاتر نائەمنی و ناسەقامگیر و پێشبینینەکراوتر بووە، ئەمەش بە ڕوونی لە ململانێکانی وەک ئەوەی نێوان ڕووسیا و ئۆکرانیادا دەردەکەوێت. ئەم ململانێیە بەو مانایە بووە کە بەربەستی بەکارهێنانی هێزی سەربازی بە شێوەیەکی بەرچاو دابەزیوە و ترس و نادڵنیایی لە سەرانسەری جیهاندا بە کوردستانیشەوە دروست کردووە.

ئەو ڕاستییەی کە ململانێی ڕووسیا و ئۆکرانیا دەتوانێت کاریگەرییەکی وەها بەربڵاو لەسەر نەزمی ئەمنی جیهانی هەبێت، ئەوە نیشان دەدات کە جیهان چەندە بەیەکەوە گرێدراوە و ئەو مەترسییە ئەگەرییانەی کە ئەم پەیوەندییە بەیەکەوە دەتوانێت دروستی بکات. ئەمەش پێویستی بەوەیە کە هەموو وڵاتان بە کوردستانیشەوە پێویستیان بە هەڵسەنگاندنی ستراتیژییە ئەمنییەکانی ئێستایان و پلانە نائاساییەکانیان هەیە بۆ ئەوەی دڵنیابن لەوەی کە دەتوانن مامەڵە لەگەڵ ئەم واقیعە نوێیەدا بکەن.

ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش کە کوردستانی لێ هەڵکەوتووە، هەرێمێکە بە ململانێ و نادڵنیایی بەرچاو تایبەتمەندە. ململانێکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست شەپۆلێکی پەنابەران دروست دەکات بە قەبارەیەک کە لە دوای جەنگی جیهانی دووەمەوە نەبینراوە. ئەمەش بەو مانایەیە کە کوردستان و وڵاتانی دیکەی ناوچەکە پێویستیان بە ئامادەکارییە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو پرسە ئاڵۆز و تەحەدایانەی کە لەگەڵ ئەم قەیرانە پەنابەرانەدا دێن. جگە لەوەش بەو مانایەیە کە کوردستان دەبێت سەرنجی لەسەر دۆزینەوەی ڕێگاکانی کەمکردنەوەی گرژی و ململانێ ناوچەییەکان بێت بۆ ئەوەی شەپۆلی زیاتری پەنابەران نەهێڵێت.

هەڕەشەیەکی دیکەی بەپەلە کە تیشکی خراوەتە سەر، بڵاوبوونەوەی تەکنەلۆژیای نوێ و چەکی مەترسیدارە، کە هێشتا دەرئەنجامە ئەگەرییەکانیان بە تەواوی هەڵسەنگێنراون. کوردستانیش وەک هەموو وڵاتانی دیکە لەڕووی هەڕەشەی تەکنەلۆجیاوە بەرەوڕووی ئایندەیەکی نادیار دەبێتەوە. ئەمەش بەو مانایەیە کە کوردستان پێویستی بە وەبەرهێنان هەیە لە پەرەپێدانی توانا تەکنەلۆژییەکانیدا بۆ ئەوەی بتوانێت بەرگری بکات لە بەرامبەر ئەم مەترسییە ئەگەرییانە.

سەبارەت بەوەی کە کوردستان چۆن دەتوانێت خۆی بۆ ئەم تەحەددایانە ئامادە بکات، چەند ستراتیژێک هەیە کە دەتوانێت کاریگەر بێت. پێویستە کوردستان بە وەبەرهێنان لە تەکنەلۆجیای سەردەم و باشترکردنی توانای بەرخۆدان و بێلایەنکردنی هەڕەشەکانی چەکی مەترسیدار بەرگرییەکانی بەهێزتر بکات. هەروەها پێویستە کوردستان هەنگاوی کارا بنێت بۆ باشترکردنی پەیوەندییە دیپلۆماسیەکانی چ لە ئاستی هەرێمی و چ لە ئاستی جیهانیدا، چونکە پێگەی دیپلۆماسی بەهێز دەتوانێت کلیلی ڕێگریکردن و چارەسەرکردنی ململانێکان بێت. جگە لەوەش پێویستە کوردستان بە دوای پاڵپشتی نێودەوڵەتی و هاوکاری گەلانی دیکە و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بێت بۆ بەرپەرچدانەوەی کاریگەرییە ناسەقامگیرییەکانی ململانێکانی بەردەوام و خۆئامادەکردن بۆ ئەگەری هەڕەشەکانی داهاتوو.

لە ڕوانگەی ناوچەییەوە ئەم شیکارییە ئەو ڕۆڵە چارەنووسسازە نیشان دەدات کە کوردستان و وڵاتانی دیکەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە پاراستنی ئاسایش و سەقامگیریدا دەیگێڕن. کوردستان بەتایبەتی کە پێگەی خۆی لە ناوەراستی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدایە، بە ناچاری کاریگەریی کێشە و ململانێی ئەمنیی ناوچەکەی لەسەرە. ئەم دۆخە وا دەخوازێت کوردستان هەم چالاکانە خەریکی چارەسەرکردنی ململانێکانی ناوچەیی بێت و هەم بەرگرییەکانی خۆی لە بەرامبەر هەڕەشە ئەمنییە ئەگەرییەکان بەهێزتر بکات. جگە لەوەش ئەو شەپۆلە گەورەیەی پەنابەران کە بەهۆی ململانێکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە دروست بووە، پێویستی بەوەیە کە کوردستان و وڵاتانی دراوسێی پێکەوە کار بکەن بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم قەیرانە مرۆییە.

لە ڕوانگەیەکی جیهانییەوە، شیکارییەکە هێما بۆ ئەوە دەکات کە چۆن پرسەکانی سیاسەتی ئەمنی لە کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کاریگەرییەکی بەرچاویان لەسەر هەموو جیهان هەیە. ئەم کاریگەرییانە لە ململانێی دەستبەجێی ناوچەیی تێدەپەڕن و بابەتی ئەمنی جیهانی دەگرێتەوە، وەک بەربەستی بەکارهێنانی هێزی سەربازی و بڵاوبوونەوەی چەک و تەکنەلۆجیای مەترسیدار. ئەم دۆخە داوای وەڵامدانەوەی نێودەوڵەتی هاوئاهەنگ دەکات، کە کوردستان و وڵاتانی دیکەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش لەخۆ بگرێت، بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم تەحەددای ئەمنی جیهانییە.

بۆ کوردستان ئەمە بەو مانایەیە کە وڵات پێویستی بە بەشداری چالاکانەترە لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا. پێویستە کوردستان کار بۆ پتەوکردنی هاوپەیمانی و هاوبەشییە نێودەوڵەتییەکانی بکات، بەشێوەیەکی چالاکتر بەشداری گفتوگۆی ئەمنی نێودەوڵەتی بکات، هەوڵەکانیش بۆ درووستکردنی پاڵپشتی بۆ ئامانج و پێداویستییەکانی سیاسەتی ئەمنی بخاتەڕوو.