زه‌رب
کەیوومەرس بەڵەدە
کاکه زه‌رب سینی. وه‌ت: ئا.
وه‌تم:چه‌نێ؟ هڵم ده‌م و لۊتم له ناو دکانه‌گه‌یش دیار بۊ. له ده‌یشت واران ڕفت کرد، مۊ سه‌ر سه‌لیم له ناو ده‌مچه‌وێ په‌خش پڵاوه بۊد. هیتربه‌رقی لاێ فروشه‌نده هه‌ر سێ میله‌گه‌ێ قرمزه‌و بۊد و ئاێه‌م وه‌ره‌و خوه‌ێ کیشا. براوردێ گرد و له ناو ده‌س خڕێگێ داو له ڕۊێ، په‌نجه گه‌رمه‌و کرد. چماێ خوەشێیه لێ هات وئاشقێ بۊد، هه ژێربانێ کرد.
وه‌ت:” کار خاسێگه سه‌دو په‌نجیا هزار تاڵبم”.
وه‌تم:” کاکه بسێن نیید ئێ زه‌ربه چوو گرده‌کانه هزار سال تریش، ته‌ره‌ک نیه‌خوه‌ێد، له‌ێ شاره له لێ نییه یه هن وڵات تره، ده‌س بێیه له گه‌زاره‌ێ، چوو وه‌ێ گه‌زاره و وه‌ێ سووکییه ت تا ئێرنگه، له کوو دیده؟.
ئه‌ڕاێ خوه‌م بان شەشەد هزاریش ئاو خواردێه، ئێ جنسه نیه‌ناسی!، بنووڕه چه‌رمه‌گه‌ێ چه‌وریه‌گه‌ێ نه‌مه‌نێیه و نیه‌تواێ هه گه‌رمێه‌و بکه‌ی، یه هاوکوڕ و تەنیا ڕەفیقمه، ت تا ئێرنگه زه‌رب ژه‌نیده خوو؟. له نوو خاس ئمته‌هانێ بکه! هه له خوه‌ده‌و هه له‌ێوا چۊ قیمه‌ت خه‌ێده سه‌رێ!. خاس براورد بگر له‌وه‌ولا. م مەجبورم فروشمەێ، وەناو وه ملێیاردێگ نیەمەێ!. م ئۊشم مه‌جبورم بفروشمه‌ێ، چماێ باوەڕ نیەکەێ!. بنووڕه ئێ که‌نده‌کاری قه‌ێیه‌و، بنوروڕ وه چ هونه‌رێگه‌و که‌نینه‌سه‌ێ، یه وه فارسیه‌و نۊساس؛ دل می‌رود ز دستم صاحب دلان خدا را “.
وه‌ت:” م ئێقه‌ره تاڵبم توای یا نیەتوای خوەد زانی”. م د دڵ بۊم و یارو له‌پساێ پۊل ئه‌ڕام شماری! له‌و دکانیشه هاتیمه‌و ده‌یشت.
وەتم:” سەلیم یانه ماڵ خاوەن مردێ توان”.
مه‌ردم ناو بازاڕ پساێ که‌مه‌و بۊن و وه‌ره‌و ماڵ زوور هاوردنه خوه‌ێان. واران چۊ سه‌یل ڕشیا ملمانا، زه‌ربه‌گه له ناو ساکه‌گه بۊ.
سه‌لیم وه‌ت: ته‌ڕ نەۊ، هۊرده پێیەو بوود ؟.
وه‌تم چوه‌ولێا بکه‌م؟ لامه‌سه‌و چماێ فه‌ره سه‌نگینەو بۊد، تا ئێرنگه ئه‌قه‌ره وه کووڵمه‌و سه‌نگینی نه‌کردۊد.
_ئێواره‌سه، پا بنه. له شوون سه‌لیم که‌فتمه‌و ده‌و وه‌ێ ناو بازاڕا تن‌تن شان له ئاێه‌مه‌گان ڕه‌ێ کردیم و کەفتیمەو ده‌و. واران دڵێیه تنتره‌و بوود، هەرسەێ له پساێ ڕفت کرد. وه‌تمه سه‌لیم:” بێفایده‌س یانه زه‌رب نیه‌سێنن. بنووڕه ده‌ر دکانه‌گه‌ێان هه له‌ێ زه‌ربه‌یل ده‌ڵقینه وه چندر قاز سێنن و تەپننەێ له مەردم، کوره یانه که‌ێ دەم دەسگاێ مووسیقی ناسن”.
چیمنه ناو دکان تر. زه‌ربه‌گه سه‌نگینی کرد و تا ئه‌وره‌گ دڵد بگرێ قورسه‌و بۊدن. هه‌ناێ فکره‌و که‌م، زانم ئه‌و ڕووژ کەزایێه م فه‌ره له زه‌رب به‌دم هاتێیه و له موسیقی بێ زار بۊمه و دی وڵێ کردم.
له ناو دکان وه‌رێنه توواسم وە سەدوپەنجیا هزار بفروشمه‌ێ یانی دوێس هزار خوەمان. هه‌ناێ یارو پۊل ئه‌ڕام شماری که‌فتمه‌و هۊر ئه‌و ڕووژه؛ دوو سێ ساڵ له یه ئەو وەر، له ناو دکانه‌گه توواسم بسێنمه‌ێ، فرووشه‌نده‌گه، زه‌ربه‌گه ناۊده پشت سه‌ر خوه‌ێەو.
تا م دی و‌‌ت:” هه‌م هاتیده بنووڕیده پێیه‌و؟”
وه‌تم:” نه هاتمه بسێنمه‌ێ فرووشه‌نده وه‌ت له پانسەدوپەنجیا، تمه‌ن که‌م نیه‌ود. خودا وه‌کیلی تووام به‌مه‌ێ پید وه‌نە هه‌رکه‌ێ تره‌ک باێد، له شەشسەد تمه‌ن که‌مێ نیه‌که‌م، تهنیا بزان ماێه وه ماێه ده‌مه‌ێ پید.هه وه خاتر ت، م دڵ له نەفێ نامه.
یه‌ێ جار تر وه‌ت:” هه خودا وه‌کیلی تووام به‌مه‌ێ پید”. ئه‌ۊ له‌پساێ قسیه کرد. داێه‌ێ ده‌سمه‌و نیشتم و له‌ێواێ جاران شروو کردمه زه‌رب گردن له ڕیتم زوورخانه‌ێا شروو کردم، لامه‌سه‌و چۊ جوواو داو وه‌ل ئاێه‌مه قسیه کرد.
ئه‌ڕاێ سه‌ننێ د مانگ تمام، له ناو ئاژانس نگابانی دام و وه ماشین خاو‌‌ن ئاژانسەو سرویس داۊم، شه‌و نه‌خه‌فی کردم. تازه‌یش هه پانسەد هزار جه‌مه‌و کردۊم. پەنجیاتمەنیش قەرد هاتەو ملم. له‌و ڕووژه‌و بۊمه خاوه‌ن زه‌رب که‌نده‌کاریدارێگ، کلکه‌یلم هاز داره‌و بۊن. ئێ زه‌ربه هه‌ر جوورێ وه‌لێا بووه‌تیام جوواوم داوه، باوه‌ڕ که‌ن له ناو یه‌ێ مانگ فکر کردم له مامووستایل گه‌وره‌ێ زه‌رب هامه‌و نواتر، بێ شکیش هه له‌ێوا بۊ. ئه‌و دۊاێ زه‌ربه‌گانم یا فه‌ره‌تمان وه چندر قاز، یا دامانه ڕه‌فیقه‌یل هه لەێوا وه پەتی. چۊ بیمارێگ چۊده مل دواێ خوه‌ێا، م دوای خوه‌م دیمه‌و.
زانی ئه‌وسا ڕووژ بۊ پانزه سات ته‌مرین کردم. له ئاخریشه‌و وه دڵ خوه‌م نه‌ژنەفتۊم، ئێرنگه کار وه جاێگ ڕه‌سییه له ناو ئێ چهن وه‌خته تۊیه‌نم له ناو ژەنینەگەم شیرن کاریش بکه‌م و له ڕیتم نه‌که‌فم.وڵات هه چەپ کوت منن. کار وه جاێگ ڕه‌سی وه‌ل چهن گرووها کار کردم و ئەو دەس نەکەفتم و گرووهه‌یل تر بۊن، ئه‌ڕام ده‌س پا شکانن.
من و سه‌لیم مناڵ یه‌ێ کۊچه بۊمن و وه‌ڵ یه‌کا گه‌ورا بۊمن، داێه‌م کار گرووھ سه‌لیم له نوواێ کار گرووهه‌یل‌تر بۊ. گێچەلێگ، کەفتۊده بەێن سەلیم و گرووهەگەێ ک تواسن له یەک بپاشیەن. من و سه‌لیم فکر کردیم ئەگەر ئێ کریسمەسه لەێ وڵاته وه یەکەو کار بکەیم پۊل وەر چەو بگرێگ گیرمان باێد له نوویش دوسەو بۊمن و تۊیەنیم. خاستر له وێەردیش ئەول یەکا کار بکەیمن.
قرارمان یەێ هەفته مەنن له ماڵ ڕەفێق سەلیم بۊ و ئجرا کردن بەرنامه. له خێیاوان و پارک ناوەندی و … . ڕفیق سەلیمیش خوەێ کومەککارمان بوود و سام خوەێ داشتوود، یانێگ ئیمه هه باێه خوەمان بڕەسانێیایمه ماڵێیانا و لەولاێا وه گیرفان پڕ له پۊلەو باتایمەو.
ئێ قەراره هەناێ ئێ ڕەفیق سەلیمه هاتۊده ئێران و کارمان دۊد، وەڵ سەلیما ناۊدو ئادرس و ڕووژ واێەکردیش داۊده پێ.
***
له ناو ئێ دکانه‌گه‌یشه هه‌ر ئه‌و گه‌په‌یله بۊ. ڕەسیمنه دەر دکان توقێگ ک تا له دەرێەو هاتۊد وسیله چنۊده تێ و خوەێ لەو بنه نیشتۊدن.
دکاندارەگه وەت:”له‌ێره قیمه‌ت نیه‌که‌ێد. م زانم یه چوو گرده‌کانه ئمجا له‌ێره تاڵب نه‌ێرێ”.
وەتم:” کاکه گیان بنووڕ ئێ سازه خوه‌ێ جن دێرێد. تهنیا یه بزان هه خوه‌ێ تۊوه‌نێ ڕیتم بگرێد و ژەنێارەگه بخەێدەو سەر ڕەوەن. لەێ زه‌ربه م تا ئێرنگه نەیمه هەرسەێ زەرب فەراوان داشتمەو دیمه. دکاندارەگه (وه ئڵاجەۊوەو نووڕسه پیم) له فه‌ره شار‌‌یل به‌رنامه داشتێیه و سۊرەیل فەرەێگ وه پێ خسیمەسەو ڕێ، تەنانەت وه‌ل گرووھ تیاترێگیشا کار کردیمنه، زانی کاکه ئێ زه‌ربه بۊیه‌سه باێس یه‌گ م له دنیای مووسیقی چوار نه‌فه‌ر بناسم وچوار نه‌فه‌ریش بناسێده‌م”.
پییاگه بسکه‌خه‌نێ کرد و دی هۊچ نه‌وه‌ت.
زانم له قسیه‌یلم نه‌ڕه‌سیه‌سه‌و.
سه‌لیم وه‌ت: بچیمه دکان‌تر.
وه‌تم:” ئاخرێ چهن به‌یده‌ێ ئێواره وه‌خته، ئاخر، ئاخرێ بێ‌چه‌ق په‌ڵ بۊشه پیمان؟”.
وه‌ت:” سەد هزار”.
و‌‌تم:” وه‌ێ سەد هزاره، چه‌رمه‌گه‌ێ وه پید ده‌ن؟!”.
من و سه‌لیم وه بێخودا هافزی هاتیمه و ده‌یشت.
سه‌لیم وه‌ت:” دیده ئێ نامه‌رده‌یله هیشتنه‌مانه جی، تە‌خسیر ئیمه چوه بۊ، ئێمه وەتیم یارو بمرێدن!”.
وه‌تم:” هه نەپرسیم ئڕا مردێیه. سەلیم وەت:” بزانیم چ قازانجێگ ئڕامان داشت”.زۊزی وەتم:” هه هاتنمان ئشتبا بۊ، ئەر له ماڵ بوسیایم، گه‌ها تا ئێرنگه یه‌ک د کار بگردایم و دوسێ سۊر و خەتنەسۊران بخسایمەو ڕێ، دیده ئه‌لاف خوه‌مان کردیم، لەێ وڵات قەریبه، هه هاتێ له‌یلاێا بچیمه‌و له مه‌رزەگه نووامان بگرن. بۊشن ئاڵه‌ت مووسیقیدان ها کوو. ئۊیه هه‌ق ئەودەر بردن ئاڵه‌ت مووسیقی له کشوه‌ر نه‌یرین، ئمجا کی بوده خودامان!.
سه‌لیم وه‌ت:” نه کوره، که‌س هواڵ نیه‌پرسێد. ئه‌ر ئیمه ڕه‌سیمه مه‌رز، ئەوسا خودا که‌ریمه”. وەتم:”له‌ێ وڵات قه‌ریبه چووه بکه‌یم، یه ته‌وبه‌ێ م بوود دی ئه‌ڕاێ مه‌راسمێگ وه ملیارد له ئێران پا ئەو ده‌یشت نەنەم”.
له ژێر واران له‌پساێ وه ئه‌و د مانگ شه‌و نه‌خه‌فییه فکر کردم، ک له ناوڕاس خێیاوان بووق تاکسیێگ چرچگانه‌مه‌و چرچ برد له گیانم.
سه‌لیم وه‌ت:” هه‌وه‌سد ها کوو؟هه ئێرنگه پیه‌نده‌و که‌ن”.
وه‌تم:” سه‌لیم سەد هزار چووه‌ولێا بکه‌یم، ئێره مسافرخانه شه‌وێ سەد هزاره. خودا ماڵد بڕمنێدن، کرا ماشین له کوو باریم؟” دی هۊچ نەشنەفتم.
سه‌لیم خانه‌نده‌ێ گرووھ بۊ فه‌ره ئەوڵ یەکا ڕەفیق بۊمن. که‌سێگ جره‌ت نه‌کرد له لاێ منه‌و له پشت سه‌رێ فچه‌ێگ بکه‌ێد، هەرسەێ قسیەێ فەرەێگ له شوونێ بۊ و وەتن هساو، هساوێگ ئەو دەس کەس نێەێدن و هەرچێ شاوازانەس دقاپ دپۊچ کەێدن.
له ژێر ساێه‌بان دکان به‌سیاێگ وساۊم و سه‌لیم وه‌ت:” چووه بکه‌یم؟” مۊ سه‌رێ فه‌ره دریژەو بۊد ئێرنگه ک فیسیاس و له بانا ڕشیاسه ناو ده‌مچه‌وێیا دریژیێ هاته چەوا ک له پووق ملێیه‌و ڕێ بۊیه، هڵاێه تا بان سینگێ شووڕا هاتێه. وه‌ت:” خودا خه‌ریکمان کردێیه”.
زه‌ربه‌گه خسمه مل ئێ شانا‌و، وه‌تم:” بچیمه دکان‌تر، دوێس هزاریش دان فرووشیمه‌ێ هه وه سەدپەنجیاگەێش”. سه‌لیم چماێ ڕۊن کردۊنه چراخێ، دەمچەوێ گوڵ خس، له‌پساێ زاف کردیم، له شه‌وه‌کی تا ئڵان مڵاک‌زای نه‌کردیمنه. قه‌رار بۊ ناهار له ماڵ یارو بۊمن، ئمجا تا هاتیمه ناو کۊچه‌ێان دیمن پرس‌پووە، هه‌ناێ پرسیار کردیم دیم هه ڕەفێقەگەێ سەلیمه مردێیه. زۊزی خوه‌مان و دەم‌دەسێیاگان شاردیمنه‌و. ڕه‌فیقه‌یلمان له لیمان تووریان و وه قێزێگه‌و هیشتنه‌مانه جی و چێن وەرەو ماڵ.
واراناو سه‌ردێگ له تک په‌نجه‌یلما ک ڕشیاۊنه ناو کەوشەگانم، سووز سه‌ردێگ برد له سقانەیلم.
دکان‌ترەک به‌رقه‌گه‌ێ ڕووشن بۊ، قه‌ێرێ ساز له ناو ویترینه‌گه‌ێ دیار بۊ، وه هناسه بڕه‌که له ده‌ر چیمنه‌و ناو، له بانا فیسیاۊمن، چۊنەگ ئاو له تک پایلمانا چووڕه‌ێ هات، خاوه‌نه‌گه‌ێ ئورگێ له وه‌ر ده‌سێ بۊ لەو گەرماێ دکانه پساێ که‌تان که‌تانه ژه‌نی. ئیمه سڵام کردیم و ئه‌ۊ ده‌سێ شله‌و بۊ.
وه تاجبێگەو، وه‌ت: “فیسیاینه” هۊچ نه‌وه‌تیم و دممان خاس قسیه نەگرد.
سه‌لیم نه‌وساوڕاو و وه لەرزه لەرز وه‌ت:” کاکه زه‌رب دیریم وه دوێس هزار سینیده‌ێ؟”. ئه‌ۊ له‌پساێ قسیه کرد و م تا د کوتی زه‌ربه‌گه له ناو ساکه‌گه دراوردم. ئاو له بان چه‌رمه‌گه‌ێ ڕێ داگردۊد و چوووه‌گه‌ێ فیسیاۊد.
دکانداره‌گه وه‌ت:” یه ئاو بێیه‌ێده لێ خراو بوودن، ها”.
م وه‌تم:” پۊل ها ده‌سمانه‌و”.
دکاندار وه‌ت:” له‌ێ وڵاته ئێ پۊله‌یله نیه‌که‌ێ یا پەنجیا هزار نه‌‌خت بسێنن یا بیلنه‌ێ جی ئه‌ڕادان فرووشمه‌ێ له بانێ نۊسم دوێس هزار، دی هه‌ر چێ بردنه‌ێ. شانس خوەدانه”. ئاشکارا دێیانه‌یلم له‌رزین و دان له بان یه‌ک، سه‌لیم یه‌ێ گام ناو دۊوا. م زیب ساکه‌گه کیشامه‌و. ده‌س یارو له بان ئورگه‌گه له‌پساێ جم‌جۊل کرد. دی نه‌زانسم چوه ژه‌نێد.
له نوو له ژێر واران ده‌و کردیم. ئاێه‌مه‌گان ناو خێیاوان فه‌ره که‌متره‌و بۊن. پەنجیا گام یه‌ێ ده‌فیش وه یه‌کێگا نه‌ته‌قیایم. دکانه‌گان به‌سیاۊن، بێجگه گله گله‌ێگ له لێیان ک ئەوانەیشه له‌پساێ به‌رقه‌گان کوشاننه‌و. ئیمه له‌پساێ ده‌و کردیم. له هاڵ ده‌و کردن کاپشنه‌گه‌م که‌نیم و خسم له ده‌ور ساک زه‌ربه‌گه. چۊمناڵ گردمه‌ێ هاوشه و وه هەر د دەس مکەم جڕانمەێ وەر زگمەو. سه‌لیم دا گام نوواتر له م بۊ، ئیمه هه دەو کردیم و دوە کردیم هەرسەێ نەزانسیم وەرەو کوره هەمیش هه دەو کردیم!.
سه‌رچاوه: هه‌ساره
