هەواڵی کوردستان ئێستا

شەفەق نیوز/ ماڵپەڕ ئەلمۆنیتەر ئەمریکی رووشنایی خستە بان گلەوخواردن ژیان شەوانە و وەخت وەسەربردن لە شار موسڵ، کە تا ساڵ 2017 لە ژیێ دەسەڵات داعش بوی، کە خەڵکەگەی دەس کردن وە پەیاکردن تام ژیان لە شەوانە، لە ڕی. کافێ و چێشتخانەیل.

راپۆرت ماڵپەڕە ئەمریکییەگە کە ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کرد، باس ئەوە کرد کە بڕیگ ژن عراقی لە موسڵ خوەشی لە وەختیان وەرگرن و ئزیشێد: “ئەگەر چەن ساڵیگ وەرجەیە تەقەلای ئی کارە بیاتان، وەنە کەفتیانە وەر رخ سزای تون، بەڵام ئیرنگە، دویای رەد بوین 7 ساڵ لە دەرکردن داعش، ژیان ئەرا جادەیل موسڵ گلەو خوەێد”. 

لە راپۆرتەگە وتیش؛ ئەمیرە تەها و برادەرەیلی وەرد مناڵەیلیان لە چێشتخانەیگ بوین تا تام لە خواردن و میوزیک زنی وەربگرن، شەویگ کە لەژیر دەسەڵات داعش وەخەیاڵ نەهات.

لە راپۆرتەگە لە زوان ئەمیرە تەها نویسان: “ئاڵشتکاری گەورە لە موسڵ بویە، ئیسەیش ئازادی دیریمن و ئاهەنگەیل شەوانە لەو جویرە لە ژیر رووشنایی رەوش ئەمنی سەقامگیر بویەسە چشت باویگ”. 

وەگورەی ڕاپۆرتەگە، شارەگە چێشتخانەی نوو دیرێد و گەشتە گەشتیارییە خوەشەیل لەبان چەم دیجلە رێک خەێد، بیجگە لە پارکەیل وەخت وەسەربردن کە ئەو خیزانەیلە ئەرا خوەیان کیشن کە هوازن سوودمەنبوین لەو سەقامگیری نووە وەگورەی قسەی ئەمیرە (تەمەن 35 ساڵ)، “خەڵک خوازن خوەیان وەبان جەهان وازەو بکەن و وەختیگ خوەش وەسەر بوەن”. 

وتیش: سێ گورانیچڕ عراقی وە نۆرە لەبان شانۆ بوین تا وە گورانی عراقی و عەرەبی، و تیپ میوزیکیش خەریک بوین  ئۆرگ کارەبایی و کەمان و میوزیکژەن و تەپڵ ژنەنن.

 هەناێ تیرۆریستەیل لە ساڵ 2014 موسڵ داگیرکردن، حوکمڕانی تیرۆری گشتگیر چسەپانن، میوزیک و جگارە قەیەغە کردن، کڵێسا و مۆزەخانەیل تاڵان کردن و وە ئاشکرا کوچکواران و سەربڕین ئەنجامدان.

راپۆرته ئەمریکیەگە باس کرد که دویای رزگارکردن موسڵ له ساڵ 2017 دویای جەنگیگ گەورە و ویرانکاری، چەن ساڵیگ کیشا تا یەک ملیۆن و 500 هەزار هاوڵاتییەگەی لە ساڵەیل نەهامەتی درویژیگ دەربچن.

ئەمیرە وتیش: "لەو وەختە خەڵک ئەرا ماڵەیل خوەیان گلەو خواردیان و دەر لەبان خوەیان کلیل کردیان، چیانە توو شەوخەف" لەوەر نیگەرانییەیل ئەمنی، وەلێ ئیرنگە دەورگرد ئەمیرە جیاوازە لەناو چێشتخانەگە، کە خیزانەیل لەیرا دانیشن، و ژن و پیاو قلیان کیشن و مناڵەیلیان چەپڵە کوتن و سەما کەن.

لە راپۆرتەگە وتیش: شارەیلیگ ترەک عراق هەس کە وەیجویرەن، کە دویای دەیان ساڵ جەنگ و تونوتیژی تائیفی و رفانن و ململانێی سیاسی و تونەڕەوی ئەرا ژیان ئاسایی گلەو خوەن.

 لە راپۆرتەگە باس لە ئەزموون ئەحمەد کریاس، کە لە مانگ حوزەیران گوزەشتە چێشتخانەیگ وە ناوی “چیڤ ئەحمەد ئەلسویدی” واز کرد دویای ئەوە “نیمەی تەمەنی” لە سوید وەسەر برد. 

راپۆرتەگە لە زوان ئەحمەد کە تەمەنی لە چلەیلە و ئویشێد: "هەمیشە خەو وە گلەوخواردن دیمە و  دەسبکەێدە پڕۆژەی خوەم"، وتیش: "خەڵک خوازن بچنە دەیشت و چشتیگ جیاواز بوینن"، و خاوەن چێشتخانەیل توەنن لەناوەین خواردن سکاندیناڤی هەڵوژن و خواردن ئەوروپی، بیجگە لە خواردنە تەقلیدییەیل جویر پیتزا و گووشت برشیای.

خەلیل ئیبراهیم، ئەو لە کەنار چەمەگە پارکیگ وەڕیەو بەێد، و ڕاپۆرتەگە لە زوان ئەوەو وتیە کە موسڵ "ئاڵشتکاری ریشەیی وەخوەی دیە لەی چەن ساڵ گوزەشتە، ئیمەیش لە ویرانکارییەو وەرەو ئاوەدانکردن چیمنە". 

وەقسەی ئیبراهیم، "وەرجەیە خەڵک زوی چیانە ماڵەو، بەڵام ئیسە نیمەشەویش تیەن".

لە ڕاپۆرتەگەی ئەلمۆنیتەر هاتیش؛ “ئەو شار وەخت وەسەربردنە لە ساڵ 2011 واز کریا، بەڵام لە جەنگەگە وە تەواوی ویران بوی، راپۆرتەگە لە زار ئیبراهیمەو نویساس: ‘ئیمە لە سفرەو دەسوەپی کردیمن، وە یارمەتی دارایی تایبەت’”.

وەگورەی ڕاپۆرتەگە، هەناێ موسڵ تەقەلا دا لەو شەوەی تیرۆریستییە دەرچوود، کارەساتیگ تر رویدا هەناێ لە ساڵ 2019 نزیکەی 100 کەس کوشیان کە فرەیان ژن و مناڵ بون، دویای ئەوەی بەلەمیگ کە خیزانەیل ئەرا ئەودیم چەمەگە بردیاد نوقم بوی.

بەڵام بەلەمەیل وەخت وەسەربردن شەوانە وە چەم دیجلەو چن و سەرنشینەیل خوەشی لە رووشنایی چێشتخانەیل کەنار چەمەگە و رەنگدانەوەیان لە ئاو تاریک وەرگرن.

راپۆرتەگە لە درویژەی قسەیلی وتیش: میوانەیل لە کافێیە بوبچگەیل دۆمینۆ یا کارت بازی کەن، و کرێکار جەمال عەبدولسەتار ئویشێد: ئیمە توەنیمن هەناسە بکیشیمن، چەمیگ دیریمن، و یەیش بەسمانە.

وەقسەی عەبدولسەتار، "بەشیگ لە فرووشگایل تا ساعەت سێی شەوەکی وازن، و بەشیگ ترەک وە هویچ شیوەیگ دەرەیلیان نیەوەسن"، وتیش: "هەناێ خەڵک ئەرا یەکەمجار تام بیوەیی و ئاسوودەیی کردن، دووارە دەسکردنە دەرچگن  ئەرا دەیشتەیل".