هەواڵی کوردستان ئێستا

میری ئێزیدیان ڕایدەگەیەنێت دوای پێشنیارکردنی ڕێککەوتن و ئاشتەوایی نێوان لایەنە سیاسیەکان بۆ سەرۆکی هەرێم، لەسەر ڕاسپاردەی سەرۆکی هەرێم هاتۆتە شاری سلێمانی بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ بەشێک لەلایەنەسیاسیەکان. دەشڵێت دەیەوێت ڕۆڵی ناوەندگیری لەنیوانیاندا بگیڕێت، چونکە پێی وایە خراپی دۆخی هەرێمی کوردستان و هاوڵاتیان وا پێویست دەکات لایەنەکان لە دەوری مێزێکی گفتوگۆ کۆببنەوە و گوتاری سیاسی هاوبەشیان هەبێت. میر حازم تەحسین میری ئێزیدیان لە عێراق و جیهاندا، لە وتووێژێکی تایبەتدا لەگەڵ دەنگی ئەمەریکا ڕایگەیاند،" دوای دیداری میری لە هەولێر پێشنیارم کرد بۆ سەرۆکی هەرێم، لایەنە سیاسیەکان وەک برا کۆ ببنەوە و ناکۆکیەکان وەلاوە بنێن لەسەر مێزی گفتووگۆ ، چونکە خەڵکی هەرێم ماندوون، دۆخی کوردستان خراپە، بۆیە وەک میری ئێزیدیان هاتوومەتە لای لایەنە سیاسیەکان ڕۆڵی خێر و ناوەندگیری بگێڕم." وتیشی" لەسەر خواستی سەرۆکی هەرێم لێرە لەگەڵ بەشێک لە کەسایەتیە سیاسیەکان کۆبووینەوە، لەگەڵ قوباد تاڵەبانی کۆبووینەوە باسی پێشنیارەکەمان بۆ کردن، بەسنگێکی فراوان وەریان گرت، وتمان کە خەڵکی هەرێم ماندوون و دەبێت یەک ڕیز بن." ئەمڕۆ 10ی مانگی 11 میر حازم تەحسین لە وتووێژێکی تایبەتدا لە شاری سلێمانی پەنجەی خستە سەر چەند تەوەرێک تایبەت بە دۆخی ئێزیدیەکان، ئاماژەی بەوەدا دۆخی ئێزیدیەکان "خراپە" و داوای گەڕانەوەی ئێزیدیەکانی بۆ ناوچەکانی خۆیان و بە هانەوەجوونی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان کرد. میر حازم وتی،" ئێستا دۆخی ئێمەی ئێزیدی بەڕاستی باش نییە، چونکە ئەوە دەساڵە خەڵکی ئێمە لەژێر چادر دەژین، کە بۆ هەر کەسێکمان قورسە تەنانەت هەفتەیەک لەدەرەوەی ماڵ و ژیانی خۆمان بین، ئێمە زۆر سوپاسی خەڵکی کوردستان وحکومەتی هەرێم دەکەین، کە لە کاتی کارەستە مزگەوتەکانیان بە ڕوودا کردینەوە سوپاسی ئەخلاق و ئەدەبی ئەوان دەکەین." وتیشی،" بەڵام داواکاری ئێمە لە حکومەتی هەرێم و حکومەتی عێراق و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیە کە دۆسیەی شەنگال چارەسەر بکەن، ئەو خەڵکە بگەڕێنەوە ماڵی خۆیان، بەڵام بە کەرامەتەوە بگەڕێنەوە بژێویان بۆ دابین بکرێت، گەڕانەوەیان لەبەرامبەر 3 بۆ 4 هەزار دۆلار چیە؟ ئەو پارەیەهیچیان بۆ ناکات، داوا دەکەین دەنگمان بگاتە کۆمەڵگەی نێو دەوڵەتی و خەلکی ئێزیدی بگێڕنەوە بۆ ناوچەکانی خۆیان." لە مانگی ئابی ساڵی 2014، ڕێکخراوی تیرۆرستی داعش هێرشی کردە سەر ئیزیدیەکان لە قەزای شەنگال، جگە لە کوشتنی سەدان هاوڵاتی ئێزیدی، هەزاران هاوڵاتی بێ سەرو شوێن بوون و هەزارانیش ئاوارەی چیای شەنگال بوون، بە پێی ئامارەکان نزیکەی هەزار هاوڵاتی ئێزیدی لەدوای هێرشەکەی داعش کوژران و زیاتر لە 6 هەزار ژن و کچی ئێزیدیش لەلایەن ئەو ڕێکخراوە تووندڕەوەوە بێ سەر و شوێنکران، تا ئێستاش چارەنووسی نزیکەی 2600 ژنی ئێزیدی لەدوای ڕووداوەکەوە نادیارە، لە دوای ئاوارەبوونیشیان تا ئێستا ئێزیدیەکان نەیانتوانیوە بگەڕێنەوە زێدی خۆیان، بەشێکی زۆریان ڕوویان لە دەرەوەی وڵات کرد و بەشێکی تریش لە خێزانەکان زیاتر لە دە ساڵە لە کەمپەکانی پارێزگا جیاوازەکانی هەرێمی کوردستان نیشتەجێ بوون. وێڕای ئەوەی لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بەشێک لە پەرلەمانی وڵاتان دانیان ناوە بە جینۆسایدی تاوانەکانی داعش دژ بە ئێزیدیەکان، بەڵام بە ڕای میر حازم "وەڵامی کۆمەڵگەی نێو دەوڵەتی وەک پێویست نەبووە لە ئاست گەورەیی تاوانەکەدا." میر حازم دەڵێت،" ڕۆژانە کۆمەلگەی نێودەوڵەتی دێنەلامان، ڕۆژ نییە سەردانیان نەبێت بۆلامان بە نوێنەری هەموو وڵاتەکان، بەڵام تەنها باسی دۆخەکە دەکەن ئێمەش وەک ئێزیدیان دەوڵەتێک نەماوە سەردانی نەکەین، هەڵوێستیان تەنها ئەوەنەیە کە دەڵێن ئێمە ئێزیدیەکان لەبیر ناکەین و جارێکی تر ڕێگە نادەین ڕووبەڕووی دۆخێکی تری خراپ ببنەوە." وتیشی،" گەرەنتی نییە ئێزیدیەکان تووشی دۆخێکی ناهەموار نەبنەوە، چونکە باوەڕی نەما لەناو ئێزیدیەکان، ئێستا ئەگەر دۆخی شەنگال زۆریش باش ببێت بەباوەڕی من لە سەدا ٥ (%5) ی ئێزیدیەکان ئامادەنین بگەڕێنەوە، چونکە بێ باوەڕ بوون کە جارێکی تر توشی کێشە نابن." ئاماژەشی بەوەدا،" ئێزیدیەکان وەک باوەڕ دابەش نەبوون، بەڵام لە لایەنی دارایی سیاسی و کۆمەڵایەتی پەرتەوازە بوون، چونکە زۆرینە ڕۆشتنە دەرەوەی وڵات."