هەواڵی کوردستان ئێستا

چاودێرانی سیاسی ڕایان وایە ڕووداوەکانی ئەم دواییەی سوریا ئەوەی لێ چاوەڕوان دەکرێت دەوڵەتێکی تری هاوشێوەی داعش  لە ناوچەکە بهێنێتە ئاراوە، هاوکات ئەمەش بێ کاریگەر نابێت لەسەر عێراق و ئاماژەکان بۆ ئەوە دەچن عێراق پەلکێشی شەڕ و ئاڵۆزیەکان بکات. دکتۆر محەمەد عەلی مامۆستای زانکۆی سلێمانی و شارەزای سیاسی، بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند،" ئەو هێزەی بە نیازە دەست بەسەر حەلەبدا بگرێت، هێزێکی سونەیە کە ئەگەری زیندووکردنەوەی دەوڵەتێکی تری وەک داعش هەیە بە تایبەت لەو ناوچانە، ئەمەش دەبێتە هۆی دروستبوونی جەنگ و ململانێی مەزهەبی لە نێوان شیعە و سونەیا، بۆیە سەرۆک وەزیرانی عێراق زۆر قەلەقە لەم ڕووداوانە." وتیشی،" دەکرێت هەمان سیناریۆی داعش دووبارە ببێتەوە و کیانێکی بێ پشت و پەنا بێت، جگە لە تورکیا لەوە ناچێ هیچ وڵاتێکی تری سونە پشتیوانی بکات، هەرهێزێک لەسەربنەمای ئەوەی پێشوو کە داعشە دروست ببێت لە مەودایەکی نزیکدا ئەگەری تیاچوونی هەیە." ئەمڕۆ 3ی مانگی 12، چوارچێوەی هەماهەنگی، بە ئامادەبونی محەمەد شیاع سودانی ، سەرۆک وەزیرانی عێراق کۆبووەو راگەیەندراوێکی لە بارەی ئاڵۆزیەکانی سوریاوە بڵاوکردەوە، لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە،" روداوەکانی سوریا و داگیرکردنی بەشێک لە ناوچە گرنگەکانی لە لایەن تیرۆ ریستانەوە جێگەی نیگەرانیمانە وئاسایشی سوریا درێژکراوەی ئاسایشی نەتەویی عێراقە،  هەوڵەکانی حکومەت و ئامادەباشی بۆ پاراستنی سنوری نێوان عێراق و سوریا بەرزدەنرخێنین." دەشڵێت،" خەڵکی عێراق سەبارەت بە پێشهاتەکان دڵنیا دەکەینەوە، داوایان لێدەکەین بایەخ بە شەڕی دەرونی و راگەیاندنی درۆ نەدەن." دوای ئەوەی ڕۆژی 29ی مانگی 11 گرووپە چەکدارەکانی هەیئەت تەحریر ئەلشام و هاوپەیمانەکانی کە بە گرووپی سوونەی تونڕەوی نزیک لە تورکیا دادەنرێن هێرشیان کردە سەر شاری حەلەب لە سوریا و بەو هۆیەشەوە بەشێکی زۆری ئەو شارەیان کۆنتڕۆڵکرد، دوای تێپەڕبوونی چوار ڕۆژ و  بەردەوامی ئاڵۆزیەکانی ناوچەکە، مەترسی جدی لەسەر عێراق دروستکردووە. عێراق بۆ کۆنترۆڵکردنی سنورەکانی لە ئەگەری هێرشی ئەو هێزانە بۆسەر عێراق هێزێکی زۆری سەربازی لەسەر سنورەکانی لەگەڵ سوریا جێگیرکردووە، هاوکات بەپێی ئاژانسی ڕۆیتەرز بێت کە پشتی بە سەرچاوەیەکی باڵای سوپای سوریا بەستووە، لە دوو ڕۆژی ڕابردوو، دەیان چەکداری حەشدی شەعبی لە عێراقەوە چوونەتە ناو سوریاوە، ئەوەش لە ڕێگەی ڕێڕەوێکی سەربازی نزیک لە خاڵی سنوری ئەلبوکەمال. دکتۆر یاسین تەها، چاودێری سیاسی بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند،" گەڕانەوەی چەكدارە سوننەكانی نزیك لە توركیا بۆسەر شانۆی سوریا بەهێز و گوڕی زۆرەوە مایەی بێزاری و دڵەڕاوكێی زۆرە بۆ عێراق و ڕووداوەكانی حوزەیرانی 2014 بیردەهێنێتەوە كە پەلكێشانی داعش لە سووریاوە بوو بەهۆی كەوتنی مووسڵ و پاشان گەیشتە 1/3ی كۆی خاكی عێراق." وتیشی،" چەكدارە هێرشبەرەكان داخ لەدڵ و تایفی و دروشمیی بەرهەڵستیكردنی پەلكێشانی شیعەیان هەڵگرتووە، ئەمەش دەبێتە هاندەر بۆ گرووپە شیعەكانی عێراق تا گوشار بكەن بەرەنگاریان ببنەوە، ئەمەش بارگرانی و نیگەرانییەكانی حكومەتی سوودانی زیاتر دەكات و عێراق پەلكێش دەكاتە نێو جەنگەكە." هەرچەندە عێراق مەترسی لە هەڵگیرسانی شەڕ هەیە لە وڵاتەکەی، بەڵام بە ڕای دکتۆر یاسین، عێراق ناتوانێت خۆی لە پرشکی شەڕەکە بە دوور بگرێت و دەڵێت،"  ئەگەر عێراق كۆنترۆڵی چەكدارە شیعەكانیش بكات، هەر ناتوانێت خۆی دووربگرێت لەوەی لە سووریا ڕوودەدات، بەو پێیەی هاوسنوورن و رۆژئاوای عێراق پەیوەندییەكی زۆری كۆمەڵایەتی و تێكەڵییەكی زۆری سنوری و جوگرافی هەیە لەگەڵ ئەودیوی سنوور و بەشێوەیەكی ئۆتۆماتیكی لەگەڵ پێشهات و ڕووداوەكانی سووریادا تێكەڵ دەبێت." هەرچەندە ناوچەکە بە ئاڵۆزی و شەڕی بەردەوامدا تێپەڕ دەبێت بە تایبەت لە دوای شەڕی ئیسرائیل و فەلەستین و تێوەگلانی ئێران و حزبووڵا لە شەڕی دژی ئیسرائیل، بەڵام هاتنی کابینەی نوێی ئەمەریکا بە سەرۆکایەتی دانۆڵد تڕەمپ دەکرێت کاریگەری لەسەر ئاڵۆزیەکانی ناوچەکە هەبێت و سیاسەتی نوێی ئەو وڵاتە نەخشە ڕێگەی نوێی سیاسی و سەربازی جیاواز بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەدوای خۆیدا بهێنێت. ڕای  دکتۆر محەمەد عەلی وایە کە،" یەکێک لە هۆکارەکانی جەنگەکە دەکرێ هاتنی ترامپ بێت، کە دەکرێت دەستپێشخەرییەک بێت و ترامپ مامەڵە لەگەڵ واقعێکی سیاسی نوێ بکات کە ڕەنگە تورکیا و ئیسرائیل ڕۆڵی سەرەکیان هەبێت لە خوڵقاندنی ،کە ئەمە بەشێکی تریش ئەوەیە ئیسرائیل بە هاوکاری وڵاتە هاوپەیمانیەکانیان بە نیازن هەیمەنەی ئێران کەمی بکەنەوە کە بە لبنان دەستی پێکرد." ئەمە لە کاتێکدایە ئەمەریکا داوای کەمکردنەوەی گرژیەکان لە سوریا دەکات، دوێنێ 2ی مانگی 12، ماثیو میلەر، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاندووە، "دەمانەوێت ببینین هەموو وڵاتان کاریگەریی خۆیان بەکاربهێنن بۆهەوڵدان بۆ کەمکردنەوەی پەرەسەندنەکان و پاراستنی هاووڵاتیانی مەدەنی و لە کۆتاییدا، پرۆسەیەکی سیاسی بەرەو پێش بەرن."