هەواڵی کوردستان ئێستا

هەشت ڕۆژ دوای ئەوەی گروپی ئیسلامی هەیئەت تەحریر ئەلشام و گروپە یاخیبووە هاوپەیمانەکانی ڕژێمەکەی بەشار ئەسەدییان لە سوریا ڕووخاند، سوریا لە دۆخێکی ناڕووندایە لە کاتێکدا پێشهاتە سیاسیی و دیبلۆماتییەکان زۆر بە خێرایی لەو وڵاتە دەردەکەون. لە یەکەم لێدوانیدا دوای ئەوەی لە سوریا هەڵات، بەشار ئەسەد ئەوەی پشتڕاست کردەوە کە چووە بۆ ڕووسیا دوای ئەوەی دیمەشق گیراوە. ئەسەد لە ڕێی کەناڵی سەرۆکایەتی سوریاوە لە تێلیگرام سەرکۆنەی سەرکردایەتییە ئیسلامییە نوێیەکەی سوریای کرد و بە " تیرۆریست " ناوی بردن، هەروەها بانگەشەی ئەوەی کرد کە دەرچوونی لە وڵاتەکە حەتمی بووە، وتی " کاتێک دەوڵەت دەکەوێتە ژێر دەستی تیرۆرەوە، ئەو توانایە لە دەست دەدەیت بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی مانادار یارمەتیدەر بیت، پۆستەکان خاڵی دەبن لە مەبەست." هاوکات لە دوای ڕووخانی ڕژێمەکەی ئەسەدەوە، ئیسڕائیل ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی لە سوریا چڕتر کردووەتەوە. ڕوانگەی سوریایی بۆ مافەکانی مرۆڤ دەڵێت ڕۆژی دووشەممە هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسڕائیل دامەزراوە سەربازییەکانی سوریایان کردە ئامانج لە هەرێمی تەرتوس. کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش بە وریاییەوە قسە لەسەر فەرمانڕەوا نوێیەکانی سوریادا دەکەن. یەکێتی ئەوروپا نوێنەرەکەی ناردووە بۆ دیمەشق تاوەکو لەگەڵ سەرکردەی تەحریر شامدا کۆببێتەوە و هەڵسەنگاندنێک بکات بۆ بەڵێنەکانی گروپەکە بۆ پاراستنی کەمینەکانی سوریا و هێنانی دادپەروەریی بۆ قوربانییانی ڕژێمەکەی ئەسەد. بەرپرسی کاروباری سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا کایا کالاس جەختی لە گرنگی ئەوە کردەوە کە دەبێت کردارەکان وەکو لێدوانەکان بن. وتی " بە قسە نیە بەڵکو بە کردارە." نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان گییەر پیدەرسنیش سەردانی دیمەشقی کرد و لەگەڵ سەرکردەی تەحریر شام ئەحمەد ئەلشەرعا کە بە محەمەد ئەبو جۆلانی ناسراوە کۆبووەوە. پیدەرسن داوای گواستنەوەیەکی سیاسیی دەسەڵات کرد بە شێوەیەکی " متمانەپێکراو و گشتگیر." وڵاتانی ناوچەکەش هەنگاو دەنێن بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان لەگەڵ سەرکردایەتییە نوێیەکەی سوریادا. قەتەڕ دووبارە کردنەوەی باڵیۆزخانەکەی لە دیمەشق ڕاگەیاند. تورکیاش دەڵێت لە ڕووی سەربازییەوە پشتیوانی لە حکومەتە نوێیەکەی سوریا دەکات کە ئیسلامییەکان سەرکردایەتی دەکەن، ئەگەر داوای لێبکرێت. تورکیا ڕۆژی شەممە باڵیۆزخانەکەی لە سوریا کردەوە، ئەوەش دوای دوانزە ساڵ لە داخستنی ئەو باڵیۆزخانەیە و پچڕانی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەسەددا لە ماوەی شەڕی ناوخۆی سوریادا. فەڕەنساش تیمێکی دیبلۆماتی ڕەوانەی دیمەشق کردووە بۆ ئەوەی دووبارە بوونی خۆی لە سوریا دروست بکاتەوە و پەیوەندی لەگەڵ بەرپرسانی نوێی ئەو وڵاتەدا هەبێت. سەرەڕای ئەوەی کە تەحریر شامییان وەکو گروپێکی تیرۆریستی ناساندووە، ئەمەریکا و بەڕیتانیا هەردووکییان ئەوەیان پشتڕاست کردەوە کە ڕاستەوخۆ لە گفتوگۆدان لەگەڵ ئەو گروپەدا. وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا ئەنتۆنی بلینکن ئەوەی پشتڕاست کردەوە. وەزیری دەرەوەی بەڕیتانیاش دەیڤ لامی پەیوەندی بەڕیتانیای بە گروپەکەوە پشتڕاست کردەوە، سەرەڕای ئەوەی کە وەکو ڕێکخراوێکی تیرۆریستی ناوییان بردووە. لە ڕووی ئابووریشەوە، دراوی پاوەندی سوریا نیشانەی پێشبینی نەکراوی چاکبوونەوەی پیشان داوە، بۆ یەکەمین جار دوای چەندین ساڵ، نرخی دراوەکە لە بازاڕی ڕەشدا هاوشێوەی نرخە فەڕمییەکەی بوو، ئەوەش بەهۆی دووبارە دەرکەوتنەوەی دراوی بیانییەوە لە بازاڕەکەیدا. بازرگانان لە دیمەشق سەرسوڕمانی خۆیان دەربڕی لەو جێگیرییە، زەرەنگەرێک وتی " لە هەر وڵاتێک، کاتێک ڕژێمێک دەڕووخێت دراوەکەشی دەڕووخێت، بەڵام وادیارە لە سوریا ئەوە پێچەوانە بێت." لە کاتێکدا سوریا بەرەو ماوەیەکی نادیار دەڕوات، بەڵێنەکانی تەحریر شام بۆ خستنەوەی ئاشتی و دادپەروەریی و گشتگیری، هێشتا لە ژێر وردبینیدان. هەفتەکانی دواتر ئەوە ئاشکرا دەکەن کە ئایا حکومەتە نوێیەکە بە سەرکردایەتی ئیسلامییەکان دەتوانێت وڵاتەکە جێگیر بکات ئەگەر بەربەستی زیاتر لەبەردەمیدا بێت یاخود نا. سەرچاوە/ فرانس پرێس