هەواڵی کوردستان ئێستا

شەفەق نیوز/ زاڕووەیل وەگشتی وە درویژایی رووژ شیرینی فرە خوەن، حاڵەتێک کە  وە جویریگ لە ئالوودەبوین وە شەکرەیل دریەێدە قەڵەم، کە هۆرمۆن دۆپامین زیای کوێد و وەرپرسە لە هەسکردن وە تام و خوەشی، بەڵام لە خود وەختەگە رخ فرەیگ لەبان زاڕووەیل دیرێد، چوینکە مادەی پیشەسازی رخبەر و ژەهراوی هاناوی، وەگورەی قسەی پزیشک دەروینی، بەتول عیسا.

بەتول خان ئاشکرا کرد کە “خووگردن خواردن شیرینی تەنیا ئەرا مناڵەیل سنوردار نییە، بەڵکم ئەرا گەورەیلیش وەخود شیوە، چوینکە دڵخوەشی پەیوەندی وە شەکرەو دیرێد، وەگەرد ئەوەیش مناڵ تەنیا دڵخوەشی نیشان نیەێد، بەڵکم گورجی و وزەیش نیشان دەێد، هەر ئەراوە نووڕید کە بازیکردنیان دوبای خواردن شیرینی زیای کەێد، بەڵام هاتێ "ئەگەر مناڵەگە وەرجەیە فرە گورج بویە، بوودە شەڕانگێزی".

 لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دووپات لەوە کرد کە "گرنگی جیوەجیکردن گامەیل ئەرا ئەو مناڵەیلە کە بڕ فرەیگ شەکر خوەن، وە هویردە هویرد کەمەوکردن شەکر، ئیجا ناسانن چالاکییە دەروینی و لەشیان ئەرا وەدەسهاوردن دڵخوەشی بە شیوەیگ تەندروس".

 مەترسی شیرینی رەنگاوڕەنگ

 

فرەی توێژینەوەیل ئەوە نشان دەن کە شیرینی رخبەر و ژەهراویە ئەرا ئایەم وە گشتی، بەڵام تاڕادەی فرەیگ ئەرا زاڕووەیل، چوینکە هیمان پێکهاتەی لەشی لە گەشەکردندە، لەوانە کۆئەندامی سووڕ خوین و کۆئەندام هەرس و کۆئەندام دەمار، وەقسەی فەرەح ڕەشید حەکیم، ئەو توێژەر و پسپۆڕە لە خوەراکە پیشەسازییەیل و مەترسییەیلی لەبان مێشک منداڵەیلە، 

 فەرەج خان ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: رخبەرترین چشت لە شیرینی ڕەنگەیلە، کە یەکیگە لە بڕبگ مادە کە خریەنە ناو شیرینیەیل، جویر ئەو شیرینیە کە مناڵەیل خوەنەی، و مادەی مقیتەتیکەر و قەوارەگەی زیای کەێد، بەجۆرێک و یانەیش لەلای  خوەراک جەهانی پەسەن کریانە."

بەڵام فرەی کارگە ناوخۆییەیل کەفتنەسە ژیر ستانداردکردن و کۆنترۆڵ کوالیتی، وە قسەی فەرەح، “ئەراوە بەرهەمەیلیان ژەهراویتر و رخبەرترە، وەگەرد ئەوەیش کە تایبەتمەندی ناسریای هەس لە پیشەسازییەیل ئەرا ئەو ڕێژەیلە کە ری وەپییان دریاگە تا وەکاریان بارن، جویر ماددە ڕەنگاوڕەنگەیل کە وە (E) هێما کربەن لە ناو 99 تا 100، و ماددە مقیەتیکەرەیل لە 200 تا 299 (E)، بەڵام کیچەڵەگە ئەوەس کە کارخانەیل پابەند نیین وە تایبەتمەندیەیلە”.

 وتیش: "لە خود وەختەگە ئەو بڕە دیاری نەکریاس کە مناڵەگە خوەێدەی، وەتایبەتی لە ژیر رووشنایی سیاسەت خوەشهاوردن و رخبردن وە شیرینی، کە پیدان شیرینی وە چشتیگ ئەرا تەواوکردن کرداریگ زانیەێد".

پسپۆڕ خۆراکە پیشەسازییەیل باس ئەوە کەێد کە “ئەو مادەیلە کە بەشدارن لە دروسکردن رەنگ شیرینییەیل لە سروشتەو بەرهەم نیەکریەن، بەڵکم پترۆکیمیایین، ئەرا دەرکردن رەنگ سوور، ئەرا نموونە لە ئەنار و شامی و هتد. چوینکە جویر ڕەنگیگ سوور تۆخ دەرنیەکفێد، بەڵکم جویر ڕەنگیگ سوور تۆخ دەرکەفێد” ڕەنگەگەی کاڵە، و ئی ڕەنگە سروشتیەیلە بریقە ئەرا بەرهەمەگە زیای نیەکەن و لە خود وەختیش دەرکردنی سەنگینە، و ئەوان خەرج بەرهەمهێنەر زیاترە لە سوود خوازیاگ لە بەرهەمەگە.” دەرکەفێد "ئەراوە ئیمە پەنا بردیمنە وەکارهاوردن بۆیەی جل و بەرگ و بۆیەی پترۆکیمیایی بە رێژەیگ دیاریکریای و وە ناسنامەی ژەهراویبوین پەسەنکریاگ، ئەرا زیاتر بازاڕکردن بەرهەمەگە، وەو شیوە ڕەنگەیل مناڵەیل کیشن."

لەباوەت رخەیل ئی شیرینیە لەبان تەندروسی، فەرەج ئەلحەکیم ئاشکرا کەێد کە شیرینی بوودە مدوو گورجی فرە لە مناڵە، هەمیش خواردن لە شەو بوودە مدوو کەمخەوی، ئەوەیش بوودە مدوو لاوازبوین سیستەم وەرگری لەش لە ئەنجام کەم خەوی، مدوو منداڵەگە فرە بیمار بوود وەگەرد لەشیگ نادروس، و ڕەنگ پووس زەردمەن بوود، کەمکەم بوودە مدوو کەمخوینی".

لە درویژەی قسەیلی ئویشێد " تامەیل (چیپس) و تەنانەت (مەعکەرۆنی ئیندۆمی)، هەرچەن لە تووز برنج دروس کریانە و یەیش گیچەڵیگ نییە، بەڵام ئەو نمەکەیلە کە وەپییان ئویشن نمەک چینی یا مالیزی بوودە مدوو جویریگ لە ئالوودەبوین لەلای مناڵ، و کەڵەکەبوین ژەهراویبوین لە لەشی”.

ئویشیدێش نمەک مۆنۆسۆدیۆم گلوتامات بوودە مدوو هەوکردن تونیگ ریخەلوو و هەوکردن زەخم قۆڵۆن مناڵەیل، و لە گورچگ کردەو بوودر وەگەرد گەورەبوین تەمەنیان تویش پەنام تیەین کە کەمکەم بوودە مدوو هۆی لەکارکەفتن گورچگ، و ژەهراویبوینیان کە لەقەی دیوارەیل جگەر گردەو بوون، و کەمکەم وەگەرد گەورەبوینیان بوودە مدوو سیرۆزی جگەر” هەمیش  شیویان میتابۆلیزم و لەدەسدان ئارەزوو خواردن دروس کەێد.”

پسپۆڕ خۆراکە پیشەسازییەیل لە کۆتایی قسەیلی دووپات کرد کە  "یل سیاسەتیگ خوەراکی رخبەرە ئەرا مناڵەیل،  ئەراوە بایەسە لەلی دویر بکەفن".

پیشەسازی شیرینی عراقی

 لەلای خوەییش شارەزای ئابووری، ئەحمەد عید، باس ئەوە کەێد  کە “پیشەسازی شیرینی و خوەراک عراقی پیشەنگە لەی بوارە، و تایبەتمەندییگ دیرێد کە لە روی کوالیتی و تامەو لەوانەی ترەک جیای کەێد، خیزانەیلیگ عراقی هەن کە ناوبانگی دیرن لە پیشەسازی خوەراک و شیرینی، چوینکە لە سروشتی خوەیان وەبی مادەی مقیتەتیکەر یا ڕەنگ دەسکرد مینن”.

 عید ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: “ئەو رەنگ و چشتەیلە کە خوەراک رەنگدارەو کەێد، لە جیماگەیل نەفت یا مادەی کیمیایی تر دەرکریانە و لە فرە جار نزیکە ئەرا وەکارهاوردن ئایەم بی سوود بوون”.

دووپات لەوەیش کورد کە "بەرهەمهاوردن ناوخۆیی پیشەسازییە خوەراکییەیل ئەرا ئابووریی نیشتمانیی عراق فرە گرنگە، کارکردن ئەرا پەرەپێدانیان دەرفەت بەرهەم ناوخۆیی گشتی لەو پیشەسازییەیلە زیای کەێد و هاوردەکردنیان لە دەیشتەو سنووردار کەێد، یەیش ئەگەر زیایخەرجکردن پویل کەمەو کەێد وەتایبەت  دراو گران."

لە کۆتایی قسەیلی باس لەوە کەێد کە “بایەسە حکومەت پاڵپشتی و هاوکاری کەرت بەرهەمهاوردن ناوخۆیی بکەێد وە گشت جویریگ، چوینکە یە بەشدارە لە فرەترین داهات و چارەسەرکردن فرەیگ لە گیچەڵەیل، دیارترینیان لەکیسچگن دراو و پەیاکردن هەل کار ئەرا گەنج و ژنەیل  . ”