هەواڵی کوردستان ئێستا

شەفەق نیوز/ بازاڕ ماڵ لە پارێزگای بەسرە بەرزەوبوین نرخەیلی وەخوەی دوینێد وە مدوو ئەوە کە پسپۆڕەیل گلیەو دەن ئەرا زیایبوین وەردەوام شمارەی دانیشتگەیل، و ژینگەی کار تەماکەر، بیجگە لە بویین بڕە پویلەیل گەورەیگ کە خاوەنیان تەقەلای سەنین ماڵ دەن ئەرا بەرهەمهاوردنیگ بوی.

 ئەو ئابوریناسە لە پارێزگای بەسرە، ئەحمەد سەدام، ئویشێد: “مدوو ئاشکرای بەرزەوبوین نرخ ماڵ لە بەسرە گلەو خوەێد ئەرا ئاست بەرزی خواست، و یەیش لەوەر بویین پویل نەختینەی فرەیگ لەناو بڕیگ گروپ کۆمەڵایەت ئاشکرا کەێد، و لەوەر چەوەڕیکردن بەرزەوبوین  نرخ دۆلار، ئەوانەگ پویل دیرن تەقەلا دەن پویلیان لە سەنین و فرووشتن ماڵ جویر بەرهەمهاوردن بیوەی بمینێد.

 لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: "توەنیەێد وە  بڕ گەورەیگ لە خاوەن پویل لە بەسرە ئاشکرا بوود کە هاتێ  وە کارە ئابوورییە نایاساییەیل جویر بازرگانی ماددە هووشبەرەیل، کە خاوەن ئی بازرگانییە کەفنە فتراق چەرمگکردن پوی وە سەنین ماڵ، و وەی شیوە بەشدارن لە بەرزکردن خوازین و زیایکردن نرخەیل."

 وتیش: “با لە هویرمان نەچوود کە بازرگانەیل ماڵەیل لە بەسرە وە خاس ئاگادار ئەو باوەتەیلە هەن کە  باسی کردیمن، هەر ئەراوە زیای چن لە بەرزکردن نرخەیل چوینکە ئاگادارن کە ماڵەیلیان فرووشیەن تەنانەت وەگەرد  بەرزکردن نرخەیل، و یەیش لە کۆمەڵگەی نیشتەجییوین بوود کە نرخیان لە ماوەی ئمساڵ وە شیوەیگ وەرچەو بەرزەو بویە”. 

 دیاری کرد کە "یەکیگ لە مدووەیل بەرزەوبوین نرخ ماڵ وەتایبەتی کۆمپلێکسەیل نیشتەجیبوین، شکست دەسەڵات بەرهەمهاوردنە لە دیاریکردن نرخیگ  مەوقەی دایین مووڵەت بەرهەمهاوردن، لەوەر یە فرە لە هاووڵاتیەیل پەنا وە جیگریگ ترەک بردن، کە یەیش هیشت نرخ زەویەیل دەیشت کۆمەڵگەی نیشتەجیبوین بەرزەو بوود لەوەر بەرزەوبوین داواکارییەگە تەنانەت زەوییە کشتوکاڵییەگانیش.”

 لای خوەییش، سەرۆک دەسەی پلاندانان لە ئەنجوومەن پارێزگای بەسرە، ئیاد عوبەید مالیکی، گرانی نرخ ماڵ و زەوی لە پارێزگای بەسرە ئەرا چەن هوکاریگ گلەو دەێد، کە یەکەمیان ”ژینگەی کیشان کارکردنە، کە بەسرە بویەسە پایتەخت ئابووری عراق وە بویین کۆمپانیا ناودەوڵەتییە نەفتیەیل و وازکردن چەن کێڵگەیگ نەفتی هەزاران کارمەن لە ناوەو و دەیشت بەسرە ئەرایان تیەێد.

مالیکی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: “بەسرە مەرج نییە کراکارەیل کۆمپانیا نەفتییەیل و بەندەرەیل خەلک پارێزگاگە بوون، ئەراوە کارمەن چەن پارێزگایگ هەن کە وەگەرد خێزانەیلیان لە بەسرە نیشن”.

 هەمیش لە هوکارەیل بەرزەوبوین نرخ ماڵ، وە قسەی مالیکی، “بویین پویل نەختینەیی و زیایبوین شمارەی دانیشتگەیل، کە ساڵانە وە ریژەی لەسەد 3 بەرزەو بوود، ئەراوە شمارەی دانیشتگەیل بەسرە، وەگورەی مەزەنە، 4.5 تا 5 ملیۆن کەسە، دوای ئەوەگ 2 تا 2.5 ملیۆن کەس بوی”.

 لەباوەت کۆنترۆڵکردن نرخەیل، ئاشکرا کەێد کە “بایەسە کۆنترۆڵ دەسەڵات بەرهەمهاوردن نیشتمانی لە بەغدا ئەرا گشت بەرهەمهاورەیل بوود لە گشت عراق، بەڵام لە بەسرە ریژەی دابینکردن و خواست فرەس، ئەراوە  دروسکردن 300 هەزار یەکەی نیشتەجییوین خوازێد ئەرا نەهیشت نرخە بەرزەیل."

 مالیکی دیاری کەێد کە “بەرنامەی ئیسەی دەسەی پلاندانان بریتییە لە نەهیشتن ئەو چشتەیلە کە سیمای پارێزگاگە شیونن ماڵەیل وە نرخیگ سنووردار دیاری کریەن کە لە 60 ملیۆن دینار تا 100 ملیۆن دینار زیاتر نەوود،  و قیستەیلیش تا ماوەی 10 ساڵ درویژەو بوود، و کار لەبان بەرنامەیگ هەس ئەرا دروسکردن ماڵ کەم خەرج دویای پیشکەشکردنی وە پارێزگاری بەسرە”.

 لەلای خوەییش، نەبیل ئەلسەفار، قسەکەر وەزارەت بیناسازی و نیشتەجیکردن، ریژەی تەواوبوین ئەو کۆمپلێکسەیل نیشتەجییوینە بە سەرپەرشتیی بەش نیشتەجییوین لە گشت عراق ئاشکرا کەێد و ئویشێد “ئەو پڕۆژەیلە رەسینەسە گامیگ پیشکەفتگ وە ئاست 97 % ،  کۆمەڵگەی سوێرە 90%، کۆمەڵگەی زورباتیە 85%، کۆمەڵگەی ئەلجەزیرە 2 85%، کۆمەڵگەی ئەلعەزیزیە 81%.

 سەفار ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: “ کار لەبان پڕۆژەیل ئەبو رومانە لە میسان 70%، ئەلحەمزە شەرقی لە دیوانیە 75%، ئەلشەنافیە لە دیوانیە 54%، چەبسەت ئەلشامیە لە دیوانیە وەردەوامە 73%، و شەهیدەیل میسان 25%”.

هەمیش وت: " داواکارییگ ئەرا پڕۆژەی بەرهەمهاوردن عامریە کلکریاس - نزیکە هەواڵە بکریەێد، پڕۆژەی بەرهەمهاوردن ناسریە - چەوەڕی بڕیار ئەنجومەن وەزیرەیلە ئەرا ئاڵشتکردنی ئەرا پڕۆژەیەگ حکومی، پڕۆژەی دەغارە، پڕۆژەی عکیکە لە ناسریە چەوەڕی ڕەزامەنی وەزارەت پلاندانانە، و پڕۆژەی نەهرەوان."

  وتیش« “ 5 پڕۆژە ئەرا بەرهەمهاوردن کلکریاس (قیبلە، گاتون، ئەلقاسم، عفەک، 7 کیلۆ)، و 10 پڕۆژەی ترەک وسیانە لەلای بەرهەمهاوردن (ئەربەچیە، مەخمور، عامریەت فەلوجە، قەلعەت ساڵح، مجەر، عەرموشیە، متاردە، مجەر ئەلکەبیر، و کومێت.” و بڕیگیش هەواڵە کریەن ئەرا دەزگای شەهیدەیل ئەرا تەواوکردنی لەلایەن ئەوانەو وەگورەی فەرمان دەسەی باڵای هەماهەنگی ناوەین پارێزگایل”.

 باس ئەوەیش کەێد کە “ئەوەگ باسی کردیمن لە کۆمەڵگە نیشتەجییوەیل کە لە گوزەشتە دویاکەفتوین، ئیسە روی وەرە شارە نووەیل نیشتەجییوین کریەێد نەک کۆمەڵگەی نیشتەجییوین، و پەنج شار دەسنیشان کریانە لە بەغدا و نەینەوا و کەربەلا و بابل، و لە پارێزگای بەسرەیش، دوو شار لەناو ئەو گروپە شارەیلە هەن، شار نەخیل وە رووبەر 43 هەزار دۆنم، و 100 یەکەی نیشتەجییوین هاناوی، و شار سەیاب نزیکەی 50 هەزار یەکەی نیشتەجییوین لەبان رووبەریگ 16 هەزار دۆنم.