هەواڵی کوردستان ئێستا

دەزگای ئاسایشی نیشتمانی عێراق، ڕۆژی شەممە لە ڕاگەیاندنێکی ڤیدیۆییدا، هەڵوەشاندنەوەی تۆڕێکی داعشی ئاشکراکرد و گوتی هێزەکانی ئاسایشی نیشتمانی لە کەرکوک بە هەماهەنگی لەگەڵ دەزگای ئاسایشی گشتی هەرێمی کوردستان لە سلێمانی ئەو تۆڕەی داعشیان هەڵوەشاندەوە کە لە 7 کەس پێکهاتبوون کە یەکێکیان بە ئەمیری داعشی کەرتی کوردستان ناسراوە و ناوی خۆی کردووە بە ئازاد شاخی. هەروەها لە بەشێکی تری ڕاگەیاندنەکەدا باس لەو کەلوپەلانە کرا کە بەو تۆڕە گیراون، لەوانە فۆرمی پەیوەندیکردن بە داعشەوە کە جێی سەرنج بوو فۆرمەکە بە زمانی کوردی چاپکرابوو. لە لایەکی دیکە بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئۆپراسیۆنەكانی ئاسایش هەرێمی کوردستان لە سلێمانی، ئەویش ڕاگەیاندنێکی لەم بارەیەوە بڵاوکردەوە و دەڵێت بە ئامانجی دەستگیرکردنی ئەندامانی داعش و هەڵوەشاندنەوەی "ویلایەتی کوردستان"ی داعش ئۆپەراسیۆنیان لە زیاتر لە 15 شار و شارۆچکەی و ناوچەی هەرێمی کوردستان ئەنجام داوە. دەپرسین: گروپی ناسراو بە ویلایەتی کوردستانی داعش، کەی دامەزراوە و کێی لە پشتە و قەبارەی چەندە؟ چۆن داعش لە هەرێمی کوردستان بەو شێوەیەی باسدەکرێت پەرەی بە جموجۆڵی خۆی داوە؟ چی وەها لە گەنجێکی هەرێمی کوردستان دەکات پەیوەندی بە داعشەوە بکات؟ ئایە هیچ هەماهەنگییەک هەیە لە نێوان هەردوو ئاسایشی هەرێمی کوردستان لە زۆنی سەوز و زەرد بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی داعش؟ لە بابەتی ڕۆژی بەشی کوردی تاوتوێی پرسی نیگەرانییەکان لە بوونی داعش لە هەرێمی کوردستان دەکەین بە میوانداری بەڕێزان: لیوا غازی فەیسەڵ، فەرماندەی هێزێکی خۆبەخشی پێشمەرگە لە سنوری مەخمور و قەراچ و بناری قەرەچوغ نەبەز ئیسماعیل، وتەبێژی وەزارەتی ئەوقاف و کاروباری ئاینەکان لە حکومەتی هەرێمی کوردستان. ئەبوبەکر کاروانی، کەسایەتی دیاری ڕۆشنبیری ئیسلامی و نوسەری یەکەم کتێب بەزمانی کوردی لەسەر فکرەی داعش. مەریوان نەقشبەندی، بەڕێوەبەری پێشوو لە وەزارەتی ئەوقاف و کاروباری ئاینەکان بۆ ئەم بەرنامە چەندین جار پەیوەندی کرا بە بەرپرسانی ئاسایشی هەولێر و سلێمانی، بەڵام هەوڵەکان بێ ئاکام بوون. لیوا غازی فەیسەڵ لەو دوو ساڵەی داعش هاتنە عێراق لە هەندێک ناوچە حوکمیان کرد، ڕاستە لە ڕووی ئابوری و گیانیەوە زیانی زۆرییان لە عێراق دا، پاش پاکتاوکردنی داعش هەندێک کار هەبوو کە دەبوو حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستانیش کاری لەسەر بکردنایە، بەداخەوە نەیانکرد،وەک بابەتی کارکردن لەسەر فکری ئەو گەنجانەی لەگەڵ داعش بون یا دۆست و لایەنگری داعش بوون، یاخود ئەو چەکدارانەی تەسلیم بونەوە چونە ناو هێزەکان بێ ئەوەی هیچ ڕاهێنان و شتنەوەی فکریان بۆ بکرێت، بەداخەوە دەبوو پەروەردەکردنی گەنج و دوورخستنەوەیان لە فکری داعش لە ڕێگای قوتابخانە و مزگەوتەکانەوە بێت بەڵام بەهۆی کەمتەرخەمی عێراق و هەرێم نەکراوە. ڕاستە ئەمساڵ دۆخی عێراق لە پار باشترە، بەڵام هێشتا دۆخی عێراق لەبارە بۆ دروستبوونی ئەندامی داعش هەم بەهۆی ئەوەی هەتائێستا بەشێوەی گروپ گروپ ماون لەشار و ناوچەکان، وەک فکرەش هەرماون، وەک لە کوردەواری دەوترێت مارەکە هەموو گیانی برین و خوێنە بەڵام هێشتا سەری پان نەکراوەتەوە، سەری مارەکەش ئێستا فکرەی داعشە کە زۆر مەترسیدارە. ئەو گروپ و شانانەی داعش ئێستا کە دەستگیردەکرێن لە سەنتەری شارەکانن، کە لە سلێمانی، کەرکوک، هەولێر، دیالە و بەغداد سەرجەم شارەکان دەستگیرکراون ئەوەش واتای بونی داعش دەگەیەنێت لەناوەندی شارەکان. ئەوەی زۆر مەترسیدارە بۆ ئێستا و داهاتوو بونی فکرەی داعشە کەئێستا بەربڵاوە و حکومەتی عێراق و هەرێم کەمتەرخەمبوون بۆ سڕینەوەی ئەو فکرەیە، لایەنی چەکداری داعش وەک فکرەکەیان زۆر مەترسیدار نیە، چونکە لایەنی چەکداری هەرکات بمانەوێت لەگەڵیان دەجەنگێیین،هەرکەس بیەوێت دەتوانێت بە مەیدانی بێت سەردان بکات ئەوکات دەبینن چۆن فکرەی داعش کاریگەری لەسەر گەنجی هەرێم و عێراق هەبووە بە تایبەت ئەوانەی نەخوێندەوار و عەشایەرن. داعش وەک شێرپەنجەیە بۆ عێراق، بەداخەوە ئەو شێرپەنجەیەش بەهۆی ناکۆکی ئیداری و سیاسی نێوان لایەنە سیاسییەکان دەرفەتی زیاتری زیانی ئەو مەترسیەی ڕەخساندووە، داعش هەر ئێستا کە قسە دەکەم مەترسی ڕاستەوخۆیە بۆسەر عێراق بەشێک لەم گوندانەی سنوری مەخمور لە ترسی داعش چۆڵییان کردووە تەنانەت نەیانوێرا بۆ سەرژمێریش بگەڕێنەوە نەبادا داعش زەفەرییان پێ ببات. مەریوان نەقشبەندی بەداخەوە هەم لە کوردستان، هەم لە عێراق و ناوچەکە پڕۆگرامەکانی خوێندنی ئاینی و پڕۆگرامی ئەو قوتابخانە ئاینی و کۆلێژە ئاینیانەی هەن بە ترسەوە مامەڵە دەکەن و نەیانتوانیووە بوێرانە دەست بخەنە سەر برینە ڕاستەقینەکە کە ئەو دەقە ئاینیانەی کە گەنجێک وا لێدەکات کە خۆی بتەقێنێتەوە و خەڵک بکوژێت، ئەوە یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکان، هۆکارێکی تر، بریتیە لە ناکۆکی و شڵەژاوی نێوان لایەنە سیاسییەکان، کە ئەمەش وایکردووە هەندێک جار بە بەرچاوی دەزگا ئەمنیەکانەوە ئەو گروپانە کۆبوونەوە ئەنجام بدەن. هەرکەس چوبێتە ناو داعش پشتی بەدەقێکی ئاینی لە قورئان و سوننەت بەستووە، هەموو ئەو دەقانەش لە پڕۆگرامەکانی خوێندنی زانکۆ و ناوەندە ئاینییەکاندا هەن، نزیکەی لە ٨٥%ی سەکردەکانی داعش بە ئەبوبەکر بەغدادییەوە خوێندنی لەو زانکۆ ئاینیانەی لە عێراق هەن تەواوکردووە، ئێستاش کە من قسەی تێدا دەکەم بە سەدان مامۆستای ئاینی کە بەفەرمی فەرمانبەری وەزارەتی ئەوقافن، یا وەزارەتی پەروەردە، وانە دەڵێنەوە دەرچووی هەمان زانکۆن، ئێخۆ ئەوانە ئەو فکرە داعشیەی هەیانە ئێستاش بۆیان جێبەجێنەکرێت هەڵیدەگرن لە کاتی گونجاودا جێبەجێ دەکەن، یەکێک لەکارە باشەکانی وەزارەتی ئەقاف لادانی هەموو ئەو ئایەتانە بوو کە باسی لە(قیتال)دەکرد، بەڵام خۆ لە دەرەوەی ئەوە ساڵانە ٥٠ هەزار منداڵ لە بنکە و ڕێکخراو ی حزبە ئیسلامیەکان لە گۆڕەپان کۆیان دەکەنەوە تاقیکردنەوەی فەرمودەیان پێدەکرێت، و وانەیان پێدەوترێتەوە لەکاتێکدا ئەوە هیچ لە ژێر کۆنترۆڵی حکومەتی هەرێم نین، چونکە نازانرێت ئەوانەی وانە بەو مناڵە دەڵێنەوە کێن و لە کوێ بڕوانامەیان هێناوە؟ ئایا ئەو مناڵانە تا چەند بەشێک لەو دەقانە بە هەڵە و توندڕەوی وەرناگرن! بەداخەوە لە کوردستان وەزارەتی ئەوقاف وەک وەزارەتێکی لاوەکی مامەڵەی لەگەڵ کراوە، هەمیشە دوای دابەشکردنی پۆستە سیادییەکان هەر کابینەی وەک خێر دراوە بەلایەنێک و بەرلایەنێک کەوتووە، لەکاتێکدا ئەم وەزارەتە لەڕووی دابینکردنی ئاسایشی کۆمەڵگاوە لە وەزارەتی ناوخۆ گرنگترە، هەر ئەم وەزارەتە دوانزە هەزار فەرمانبەر و موچە خۆری هەیە مانگانە پەنجا ملیۆن دۆلار دەدرێتە موچەی کارمەند و خزمەتگوزاری مزگەوتەکان بەڵام کاری وایان نابینرێت. هەنگاوی جدی بۆ نەهێشتنی فکرەی داعش لە کوردستان، بریتیە لە وەی هەنگاوێکی ئازایانەی وەک (بن سەلمان) سەبارەت بەپڕۆگرامی خوێندنی ئاینی لە کوردستان بنرێت، کە دەڵێت، ئێمە پشت دەبەستین بەو فەرمودانەی کەهیچ کێشەیەک دروست ناکات،ئەگەر هەرێمی کوردستان دەیانەوێت داعش و فکری داعش و مەترسی داعش نەهێڵن لە کوردستان، ئەوا دەبێت هاوشێوەی(بن سەلمان)لە کوردستان هەنگاوی ئازایانە بنرێت ،کە دەبینین ئێستا چ گۆڕانکاری دروستکردووە لە وڵاتەکەی، نابێت ترسی ئەوە هەبێت ئەگەر دەسەڵاتداران لێرە ئەو هەنگاوەیان نا ئەوا دەنگی فڵانە حزب کەمدەکات. ئەبوبەکر کاروانی بێگومان فکرەی داعش کە لە هەناوی قاعیدەوە کە سەر بەسەلەفیەتی جیهادی بوون. لە جیهان، بە عێراق و ئەمەریکا و ئەوروپا و کوردستانیشەوە هەتائێستا هەر ماوە، بەڵام خۆشبەختانە لە هەرێمی کوردستان هەر زۆر کەمە، تێگەیشتنی هەڵە و لێکدانەوەی هەڵە بۆ دەقەکانی ئاینی ئیسلام دەکرێت لەبارەی فکرەی داعشەوە. بۆ بەرەنگاربونەوەی فکری داعش حکومەت دەبێت سیاسەتێکی نیشتمانی هەبێت، فکر بەفکر بێت، ئەویش ئەوەیە دەبێت ستراتیژی پەرەپێدانی فکری میانڕەوی ئیسلامی هەبێت، دەبێت پەرە بەهەموو ئەو کەسایەتی و ناوەند و زانکۆ و پەیمانگا و خوێندنگایانە بدرێت کە ڕێز و ئیعتبار بۆ مرۆڤی موسڵمان دەگێڕنەوە تا نەبێتە نێچیری فکری توندڕەوی، ڕەنگە هەندێک لە دەسەڵاتدارەکان خۆیان ئەوەیان نەوێ، یا ستراتیژی نیشتمانیان نیە ک ەبەشێوەی چڕ بایەخ بەفکری میانڕەوی بدەن، بۆیە دەبێت دامودەزگا و ناوەندە ئیسلامیە میانڕەوەکان هاوکاری بکرێن، پارەدار بکرێن، کەسایەتی میانڕەوی ئیسلامی دروست بکەن، تابتوانرێت جۆرێک لە پارێزبەندی فکری دروستبکرێت، هەرچەندە خۆشبەختانە هەم ناوەندە ئیسلامیەکان و هەم زانایان توانیویانە ئەو پارێزبەندییە فکرییە دروست بکەن لە کوردستان، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە لەناوچەکەین دەکرێت هەندکجار پریشکمان بەربکەوێت. پڕۆگرامەکانی خوێندنی ئاینی، کاتی خۆی لەگەڵ بەڕێز کاک دکتۆر بەشیر حەداد ڕاسپێردراین بۆ پێداچونەوە، من خۆم پڕۆگرامەکانی ئاینی پۆلی ١٠ و ١١ م نوسیەوە، سەرجەم سەرچاوەکانی بیری توندڕەوی ئاینی و عیلمانی تێدا وشکراوە، من ناڵێم کەموکورتی نیە بەڵکو دەبێت بەردەوام پێداچونەوە بکرێت، لەگەڵ ئەوەشدا توێژینەوە هەیە کەمترین کەس لەوانەی چونەتە ناو داعش سەر بەو پەیمانگا و قوتابخانانە بوون. ئەو پڕۆگرامەی قوتابخانەکانی هەرێم ئەگەر بە ئینگلیزی بدرێتە یوئێن، ڕێک ئەو بەرنامەیەیە کە یوئێن لە جیهانی ئیسلامی داوای دەکات سەبارەت بەفکری میانڕەوی، لەوە ڕاقیتر نانوسرێت، بە بڕوای من ئەو قسەیەی کاک مەریوان قسەیەکی خەتەرە پەرە بەفکری توندڕەوی دەدات، چونکە واقیعێکی ئیسلامی لە کوردستان هەیە کە کاریگەر نیە بە داعش، بەڵام ئەو قسانەی کاک مەریوان کەدەڵێت هاوشێوەی بڕیاری بن سەلمان لە کوردستان بدرێت بەڕاستی مەترسیدارن ئەگەر گوێییەکی سیاسی هەبێت گوێ لەو قسانە بگرێت، نەک نابێتە وشککردنی سەرچاوەی توندڕەوی بەڵکو بەپێچەوانەوە دەبێتە هۆی سەرچاوەی بیری توندڕەوی، هەرگیز هاوڕانیم لەگەڵ ئەو بۆچونانەی کاک مەریوان، ئەوەی بن سەلمان دەیکات بەشێکی ڕاست نیە، کێ دەڵێ کاردانەوە نابێت، دوای ئەوە ئەگەر بۆ سعودیە وەک ئەگەر داینێین بگونجێت بۆ کوردستان هەرنابێت چونکە دۆخ و واقیعی هەرێمی کوردستان زۆر جیاوازە لە سعودییە. نەبەز ئیسماعیل هەر لەسەرەتای هاتنی داعش و ئەو فکرە نامۆیەیان، وەزارەتی ئەوقاف و کاروباری ئاینی هەرێمی کوردستان لە ڕێگای مزگەوت و مامۆستایانی پایە بەرزەوە ڕۆڵی هەبووە لە بە گژداچونەوەی ئەو فکرە توندڕەو و تیرۆریستییە، ئەویش بەکردنەوەی خولی هۆشیاری بۆ ٤٥٠٠ مامۆستای بەڕێز، کە مامۆستایانی پایەبەرز وانەیان تێدا دەوتەوە بۆ شیکردنەوەی دەقەکان، ئەمە بە هاوکاری بەڕێزان لە یەکێتی زانایان بووە، هەروەها کردنەوەی خولی پەرەپێدانی تواناکان و هەروەها کردنەوەی پەیمانگایەکی تایبەت بۆ پەرەپێدانی تاوانای فکری مامۆستا بەڕێزەکان، وەک پەیمانگای کوردستان، هەروەها پەیمانگای وتاربێژان، جگەلەوە هەرلەسەرەتای هاتنی داعش مامۆستایانی بەڕێز لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی فکرەی داعشییان ڕەتکردەوە، هاوکات ئەوەیان خستەڕوو فکرەی داعش دوورە لە ئاینی پیرۆزی ئیسلام، چونکە ئاینی پیرۆزی ئیسلام ئاینی ئاشتی و میانڕەوی و پێکەوە ژیان و خۆشەویستییە،هەروەها چەندین گەشتی دەرەوەی بۆ مامۆستایانی ئاینی ڕێکخست بۆ هاوردەکردنی شارستانیەتی گەلان بۆ کوردستان. لەگەڵ ئەوەشدا ئەوەی لەسەر فکرەی داعش و توندڕەوی باس دەکرێت لە ڕاگەیاندنەکان، بەڕاستی خۆی بەوجۆرە نیە، بەپێچەوانەوە ئێستا هەرێمی کوردستان سوپاس بۆ خوا هەرێمێکی ئارامە، بەڵام لە کۆمەڵگایەکی هەشت ملیۆنیش هەندێک حاڵەت هەردەبێت، لەگەڵ ئەوەشدا توانراوە ئەو فکرەیە بە فکرەی میانڕەوی کۆنترۆڵ بکرێت و ئەوە بچەسپێنرێت ئەو فکرە توندڕەوییە هەڵەیە، بەپێچەوانەوە ئاینی ئیسلام ئاینی تەبایی و ئاشتی و لێبوردەییە. هیچ بابەتێک لە قوتابخانە و پەیمانگا ئاینییەکان کوردستان ناخوێنرێت کە فکرەی توندڕەوی تێدابێت بەپێچەوانەوە فکرەی پێکەوە ژیان و ئاشتی تێدایە، بەپێچەوانەوە لەلایەن لیژنەی تایبەتمەند پێداچونەوەی بۆکراوە لە پێشتر، وە کۆمەڵێک بابەتی تریش لەو خوێندنگایانە دەخوێنرێت بەدەر لە بابەتی ئاینی، وەک بابەتی کوردۆلۆجی، هونەر و کۆمپیوتەر و زمانی ئینگلیزی. مزگەوت و حوجرە و بنکەکانی لەبەرکردنی قورئانی پیرۆز و خوێندنگا ئاینییەکان، هاوکار و هەماهەنگن لە بڵاوکردنەوەی بیری میانڕەوی و پیشاندانی ڕووی ڕاستەقینەی ئاینی پیرۆزی ئیسلام کە ئاستی و پێکەوە ژیان و خۆشەویستییە،بینیمان لە کاتی دەستپێکردنی شەڕی داعش سەدان و هەزاران ئاوارە لە ناوچە جیاوازەکانی عێراقەوە ڕوویان کردە هەرێمی کوردستان، یەکەم شوێن کە باوەشی بۆ ئەو ئاوارانە کردەوە بێ جیاوازی مزگەوتەکان بوون، ئاوارەکان بە تەنها خەڵکانی موسڵمان نەبوون، بەڵکو ئێزیدی و مەسیحی و شەبەک و چەندەها نەتەوە و ئاینی جیاوازی تر، بەڵام هەموویان بێ جیاوازی لە مزگەوتەکان مانەوە. بەهیچ جۆرێک مزگەوت و ئەو ناوەندە ئاینیانە هۆکاری بڵاوکردنەوەی فکرەی توندڕەوی نین.