هەواڵی کوردستان ئێستا

شەفەق نیوز/ لە ئاسمان هونەر کوردی، دەنگ ناسر رەزازی جویر یەکیگ لە دیارترین ئەو دەنگەیلە دەنگەو دەێد کە ئاواز رەسەنی و کەلتور هەڵگرێد، کاروانیگ لە دەیان ساڵ هونەرر لەناو تابلۆیل گورانیەیل ڕەنگاوڕەنگ کیشا، کە دەوڵەمەنی کەلتور کوردی نشان دەێد، هەکاتی ئەو ژیاننامەیە کە لەناو هونەر و سیاسەت تیکەڵا بوین، تا کەسایەتییگ هونەری ناوازەیگ دروس بکەن.

   وە جویراجویر زاراوەیل گورانی کوردی چڕیە، و شانازی کەێد کە یەکەمین کەس بویە بەرنامەیگ وە زاراوەی فەیلی لەناو و دەیشت کوردستان پیشکەش کردگە، ئی ژیاننامە کە تا زیاتر لە نیم سەدە ئی هونەرمەن هەفتا ساڵە، لە خزمەت هونەر کوردی گوزەرانی کرد، هەرلە میلکان لەداڵگبوینی لە شار سنە لە کوردستان ئیران دەسوەپی کرد، تا زویوەزوی دڵ و ویژدان مەردم روی وەرەو توانایەیلی لە چڕین گورانیەیل کەلتوری وە شیوەیگ ناوازە کردن.

 یەکەمین ئەزموونی لەبان شانۆ لە ساڵ 1968 بوی، هەناێ گورانی "دەسماڵی دەسماڵی" چڕی، و لە سەرتای هونەرمەن تەوفەیق رەزایی پشتگیری لەلی کرد، و چوینکە ئەو مەوقە تیپەیل مۆسیقی کەم بوین، خوەی رەسانە شار سەقز کورد، و وەگەرد هونەرمەنەیلیگ ترەک هاوکاری کرد.

  وەگەرد دەسکردن وە شۆڕش ئیرانی لە ساڵ 1979 و ئاڵشتبونەیل سیاسی لە پشتی، رەزازی واز لە هەڵگردن پەرچەم خەبات وە واژە و ئاوازەیلی نەهاورد، کە چگە ناو رزەیل پیشمەرگەی کۆمەڵە، و وە دەنگ مۆڕاڵ بەرزی ئەو گورانیەیلە چڕی کە مۆڕاڵ کورد بەرزەو کرد، تا ناچار بوی روی وەرەو هەرێم کوردستان بکەێد، ئیجا خوەی رەسانە ئەوروپا، کە جاریگ لەو شوینەیل بیگانەییەو وەردەوام بوی لە پیشکەشکردن هونەری، و گلەیگیش لە شار سلێمانیەو.

 رەزازی وە گورانی (بەرزی بەرزی) وەناوبانگەو بوی، کە بڵاوبوین فراوانیگ وەدەس هاوردر و لە ژیاننامەی هونەریی بڕیگ ئەلبووم پیشکەش کرد، کە فرەیی بەرهەمی و هەمەڕەنگی مۆسیقای نشان دەن، دیارترینیان  "كوردستان" (1976)، و"گۆمه‌شین" (1982)، و"رازیانه" (1993)، و"كرماشان" (2000)، و"ئێواره‌یه" (2010)، و"شارەکەم" (2019). 

هەمیش وەرد بڕیگ هونەرمەن کورد ناودیار هاوکاری کرد، لەناویان هاوسەر کووچکردگی، رەحمەتی مەرزیە فەریقی.

لە کارەیل هونەریی، دویر لە لایەن سیاسی یا نەتەوەیی نەکەفت، کە زنجیرەیگ کار توومار کرد، لەناویان ئەلبووم "هەڵەبجە" لە ساڵ 1988، کە جویر پرسەیگ بوی ئەرا قوربانیەیل چەک کیمیایی لە شار هەڵەبجە، تا گورانی "ریفراندۆم" کە لە ساڵ 2003 وە بەشداریکردن هاوسەرەگەی، کە پەیام یەکخستن نیشتمان و ئومیدەیل راپەرین هەڵگرد، و لە کامیگ جیاواز، رەزازی لەناو ئیرانەو، وە ئەلبووم "چیاوان" ساڵ 2015 سەر دەرکرد، وە وەرگردن مووڵەت فەرمی، کە بویە رویداویگ هونەری و سیاسی دیاریگ، کە چەسپان کە هونەر توانای وەپشتسەرنان تەیمانەیل سیاسی وە داهێنانی دیرێد.

لە دیداریگ تایبەت وەگەرد رەزازی لەلایەن ئاژانس شەفەق نیوز، باس گەشبینی خوەی کرد وە دروسکردن دەوڵەت کوردستان، لەوەر ئەو سامانەیلە کە خاک و مەردمی دیرن، کە شایستەی ئەو خەون گەورەن، و لە خود وەختەگە گاڵ کوردەیل فەیلی دا میراتی هونەری و کلتووری خوەیان زنیەو بکەن، کە تا رادەیگ کەفتە ژیر کاریگەری مەزهەو.

رەزازی باس سەرتای ژیاننامەگەی کرد کە وت: سوپاس ئەرا گورانی و هونەر کوردی دیرم، کە ئەرک گرنگییگ داشت لە هوکارەبوین زوان کوردی و زاراوەیل جیاجیای، وەلێ لە راسیەو تا ئیسە زوان کوردی نەنریاسە شوین خوەی. 

باس نموونەیگ کرد کە سای دەسەڵات "رزا شاه"، ناویگ ئەرا کورد نریا کە گوایە بەشیگە سەروە ئیران، نەک بەشیگ لە وڵاتە، و لەی باوەتە توەنم وە بەڵگەیل زانستی ئەوە بچەسپنم کە بنچینەی زوان فارسی خوەی پەلیگە لە زوان کوردی، کە ریشەی چوودەو ئەرا ئیلام و هەورامان.

 هەمیش باس ئەو پەیوەندی قایمە کرد کە وەرد کوردەیل فەیلی دیرێد، کە وت: ک شانازی کەم کە یەکەمین کەس بویمە لەناو و دەیشت کوردستان بەرنامەیگ تایبەت وە زاراوەی فەیلی دانامە، و کار کردم ئەرا دووارە تیەکڵکردنیان لەناو ماڵ کورد، چوینگە گشتمان کوردیمن، یە هیشت بتوانم زاراوەیل کوردی لەیەکەوە نزیکەو بکەم، و گورانی وە چوار زاراوەیل جیاجیا پیشکەش کردم، جویر گورانی (لەنجە گیان) کە لە چوار پارچەی کوردستان گووش لەو گورانیە گردن و سەما وەگەرد ئاوازی کردن.

 هەناێ لەبان رەوشەیل ئمڕوو کورد پرسیاری کریا، وت: من دڵنیام کە بانان کورد لە گشت پارچەیل کوردستان رووشنە، و دڵنیام کە کورد بوودە دەوڵەتیگ سەروەخوەیی، و هویچ ئاڵشتبوینیگ سیاسی یا ئابووری کار لەلیمان نیەکەێد، چوینکە سامان سروشتی و خێر فرەیگ دیریمن، بیجگە شایستەیل جوگرافیای ستراتیژی خوەمان.

وتیش: ئیمە نەتەوەیگ ئازا و قوربانیدەریمن، خاس زانیمن ئازادی و قوربانی چەس، فرە قوربانی دایمنە و کەفتیمنە وەر نەهامەتیەیل فرەیگ، وەلێ مۆڕاڵمان کەمەو نەویە، و ئیمە رکداریمن لەبان بیناکردن بانانیگ رووشن ئەرا نەوەیل هاتگمان.

 لە باوەت گورانی لەلای کورد، رەزازی وت:(هوورە) یەکیگە لە کویەنترین گورانیەیل لە ناوچەیە ئیلام و کرماشان، و رەسیە تا مەهاباد، و "سیاچەمانە"یش چینیگە لە گورانی کە پەیوەندی وە هەورامانیەیل دیرێد، بەشیگ لەلی وە زاراوەی هەورامی و بەشیگیش وە زاراوەی فەیلی چڕن.

لەباوەت زاراوەی سۆرانی، ئویشێد: میژوو دروژیگ خەکاتی ئەو شیوەیل گورانیەیل کورد نەیرێد، و لە پشت "هوورە" و"سیاچەمانە" و"لوك" و"حەیرانوک"، ئیجا "حەيران" تیەێد، کە شیوەیل فرە کویەنن لە گورانی، و لە پەلەیل سەرکی مۆسیقای کوردی دانریەن.

هونەرمەند ناسر رەزازی هەمیش وت: هویچ ناوچەیگ لە خوەرهەڵات ناوڕاس جویر ناوچەیل کورد وە گورانی دەوڵەمەن نییە، چ لەڕوی مۆسیقا یا زوان.

 لەباوەت ئاواز گورانیەیل کوردی، رەزازی ئویشێد: لە باوەت بنەڕەت هونەر کوردی، توانیمن بویشیمن مەقام  "ئەڵاوەیسی" و"قەتار" و"سحری" لە بنچینەی هونەر کوردیە، کە ئەرا "یارسانی" یا "کاکەیی" گلەو خوەن، و ئی باوەتەیلە باسکردنیگ فراوانتر خوازن، وەتایبەت کە ئامێرەیل مۆسیقا لە ناوچە تا ناوچە جیاوازن، جویر جیاوازی ناوەین شارەیل سنە و کرماشان.

کوردەیل فەیلی و کاریگەریی مەزهەو

ئەو هونەرمەن دێرینە، باس کاریگەری مەزهەو لەبان هونەر و گورانی لەلای کوردەیل فەیلی کرد، کە وت: کاریگەری گەورە داشتیە لە دویرکەفتن بەشیگ لە کوردەیل فەیلی لە هونەر و مۆسیقای کوردی.

رەزازی دووپات کەێد کە گرنگە کوردەیل فەیلی کار ئەرا زنیکردن کەلتوور و میراتی هونەرییان بکەن، کە جیاوازییان جویر بەشیگ لە نەتەوەی کورد نشان دەێد.

هەمیش باس خەفەت خوەی کرد ئەرا ئەوەگ بەشیگ لە فەیلیەیل لە وڵاتەیل بیگانە ئەرای رەسینە لە لاوازی لایەن نەتەوەییان، و ئویشێد: بەشیگیان وەتایبەت لە ئەوروپا، زوان عەرەبی لە جیای زوان داڵگی خوەیان قسە کەن.

لەی باوەتە باس رۆڵ کوردەیل فەیلی کرد لە بزووتنەوەیل ئازادیخواز کورد، کە وت: بایەسە ئەوە بکەیمنە یاد کە کوردەیل فەیلی رۆڵ گەورەیگ لە شۆڕش و راپەرینەیل کورد داشتنە، تا کەفتنە وەر ئاوارەیی و بارکردن و ویرانکاری وەدەس رژیم بەعس لە عراق، یەیش نشانەس کە ئاین و مەزهەو کاریگەری لە قویلایی نەتەوەیی فەیلیەیل وەشیوەیگ ناڕاستەوخۆ داشتنە.

کورد و زیایبوین هوشیاری نەتەوەیی 

لە کۆتایی دیدارەگە، رەزازی هاوڕاس وەرد ئەو پرسیارە کە ئاژانس شەفەق نیوز لەلی کرد لەبان زیایبوین هوشیاری نەتەوەیی و رەسینی لەلای کورد لە ئیران، و ئویشێد: ئیوە هاینە بان راسایەیی لە دووپاتکردندان لە گرنگی زیاتر لە خەبات و هوشیاری لە پرس کوردی لە گشت پارچەیل کوردستان، لەوانەیش کوردستان ئیران، رووحیەت نەتەوایەتی لە ناوچەیل کوردی ئیران، جویر قسەی ئیوە، دیارتر و هوشیارترەو بویە، و یەیش نشانەس ئەرا گرنگی یەکخستن رەنجەیل و هوشیاری بڕەیل وە پرس کوردی لە ئاست گشت پارچەیل.

هوشداری دەێد کە پرس کوردی یەکگردن زیاتر لەناو کوردەیل لە گشت شوینەیل خوازێد، و زیایکردن زوور لەبان مافەیل کەلتووری، سیاسی، مرۆییان.

   هەرچەن ئی وسانەیل دەوڵەمەنە لەلای ناسر رەزازی، هەر جویر دیارترین ئەو هونەرمەنەیل کوردە مینێد کە دەسمیەتی لە مقیەتیکردن و بەرزکردن مۆسیقای فۆلکلۆری، و ئاشکرای نیازی ئەرا دەرکردن چوار ئەلبووم نوو کرد، کە 45 گورانی هاناوی، وەرجەیەگ واز لە هونەر بارێد، و وت: ئی کارە دویاترین بەشدارییە لە جەهان مۆسیقا.

رەزازی پلان ئەرا نویسان و بڵاوکردن دیرێد، کە لەلای ئەو یە ئەرکیگ نیشتمانیە.