پشی یا مرۆڤ.. کامیان سفڵەس؟
فاتیمە سەڵاح ئەرکەوازی/ هەر لە زەمانەی زویەو لەناو مەردم قسەیگ هەس ئویشن "پشی سفڵەس" کە وە مانای وەپی نەزان تێد، تەنانەت گەر کەسیگ وە خاسی کەسیگ نەزانێد ئویشن "زانید فڵانی سپڵە بوی جویر پشی ! ".
لەماوەی ئێ رەوژەیلە چشتیگ رویدا هیشتەم نووڕینم وەرانوەر پشی ئاڵشتبوود:
هەمیشە هەرچە لەبان سفرەوخوانم بوود ئەوەگ بمیندەو بەش مەل و مەلویچ و پشی و ئاژەڵەیل دەێشت دانەمێ، هەر لەوەر ئیەس شەوەکیان دەنگ ئاواز و جیکەجیکەیل خوەش وە دەور ماڵ تیاێد هەر جویر ئەوەگ ماڵم لەناو باخیگ پڕ لە گوڵ و گوڵزار بوود ئەرام خوەنن و ئیوارمانیش زرم و کوت و بازی پشیەیلە وەناو حەوشەو بان خانی، هەرچەن وەناو ئێ شارە من تەنیام باوجی هەر یانە هیشتنە کەمتر هەست وە تەنیایی بکەم.
لەی ماوەی گوزەشتە وەرجە مانگیگ پشییگ وەناو ماڵما هات، ئێ پشیە شیوەی نوو بوی، یەکم جار بوی بوینمێ لەڕ و بویچگ، زگیگ شەپوشووڕ و بی ئاز، دیاردیا ئاوسە، لەو ساتە بەزەیم وە لەڕ و زەعیفیەگەی و بەچکەیل ناوزگی هات چیم چنگیگ گوشت وەناو وەفرگر ماڵەگە دراوردم و ئەرای هاوردم و وە یەواشی خستمە نوای، وەترسە و لەرز و نزیکەو بوی خواردەێ، لەو مەوقەو دی دیار نەما، تا وەرجە چەن رووژیگە لەناو گەرمەێ خەو دەنگ میاو میاو بەچکە پشی ژنەفتم، وەجویریگ بوی لەخوەمەو وەناو وتاقەگەمە، چەویلم وازکردم نووڕم سعات شەش شەوەکیە، جویر گشت رووژیگ مەلەیل وەدەور ماڵەگە ئاوازەیل جیاواز و رەنگین خوەش خوەنن و ئێ جارە میاومیاو بەچکە پشیش بویەسە سازیگ نوو وەگەردیان و دەسەی موسیقی دامەزراننە.
چەن رووژیگ هەر ئێ دەنگ میاوەیلە ژنەفتم باوجی وەخت ئەرا مینەکردنیان نەیاشتم، و لەخوەمەو هەر ئەو پشیەیل ترەکن کە ماوەی هەفت ساڵە بان خانگ ماڵم کردنەسە وتاق زاێمان.
هەنای مینەی کردم دوینم دویای مانگیگ هەر هەمان پشی هاتیەسەو وەماڵم بەس ئێ جارە چوار بەچکەیل رەنگین و بویچگ وەگەردیایە لەناو کوتە قالیگ لەژیر پەنجەرەی وتاقم کە ئەرا شووردن داناویمەێ شاردیەسەیانەو و ئێ جارە پشیەگە ترسی لەلیم نەوی بەڵکم باوەڕیشی وەپیم بوی بەچکەیلی وەلای من هاوردوی کە تەنیا یەک جار خواردن وەپی داویم لە هویریەو نەکردوی، تەنانەت هەنای مناڵەیل هاروهاجم بازی وە بەچکەیلی کردن مڕەو لەلیان نەورد وەلایگ هەڵاژیا و نووڕیە بەچکەیل خوەی و خوەم.
هەر ئەو وەختە هاتە هویرما "پشی سفڵەس" ئەی ئەگەر سفڵەس وخاوەنی وە هویرەوکەد ئەرا دوارەو وەلامەو هات وە چوار سۆقاتی خوەشی خستە ناو دڵمان لەی شار چک چووڵ و غەریبە ؟!
نە، ئەوەگ سفڵەس پشی نییە، مرۆڤە مروڤ، مەردمان فرەیگ وچەو خوەمان دیمن وە دەس خوەمان ئەسەڵ وە دەمیاکەیمن جاریکان ئەسەڵەگە تەواو نەویە گاز لە دەسمان گرن، دڵمان وە دونیا و چە خاسیشە سیاکەن خوەشی وە دڵمان بڕن و بزگە خەنە وەبان لێومان هشکەوکەن، ئاژەڵەیل دەیشتەکیش وە جاریگ گەنم و برنج یا کوتە سوخان و گوەشتیگ پەسمەنەی خوەمان ئاوازەیل خوەش وە گوشمان خوەنین و وە بازیەیل ئەلاجوی و خوەشی وەناو دڵمان تیارن ، وە هەر جویرەگ وەپیان بکرێد تەقەلا دەن پاداشتمان بیەنەو.
